Wer ekstremo ta pasa riba Hulanda

Wer ekstremo ta pasa riba Hulanda

E mal tempu kompañá pa hagel ku a pasa riba Hulanda djamars a okashoná algun inundashon di kaya den vários provinsia. E servisio di meteorologia KNMI dado momentu a emití un kódigo oraño pa kasi hinter Hulanda, ku eksepshon di Waddeneilanden ku a haña kódigo hel. Entretantu e kódigo oraño ta anulá.

E promé kaida di awa a kuminsá na Zeeland rònt di 3or di atardi. Despues e mal tempu a sigui move pa otro partinan di Hulanda. Outoridatnan a haña vários yamada ku melding di daño material, kaida di palu i inundashon. Tambe mester a anulá vários buelo na Schiphol.

Segun pronóstikonan e mal tempu a bandoná Hulanda den oranan di mardugá. E mal tempu a surgi inesperadamente i ta bai kompañá pa bientu fuerte, welek i kaida di hagel.

Kada bes mas atake di orka riba barku di bela pegá ku Gibraltar

Kada bes mas atake di orka riba barku di bela pegá ku Gibraltar

Un fenómeno pekuliar ta tumando lugá pegá ku kosta di Spaña. Di akuerdo ku agensia di prensa Reuters e luna aki só tabatin por lo ménos 20 atake di orka riba botonan ku ta nabegá den e Estrecho di Gibraltar. Aña pasá a registrá sigur 200 insidente komparabel. Den mayoria kaso e orkanan ta ataká e timon di botonan di bela.

Den último tres aña tabatin sigur 3 okashon kaminda e orkanan (pues animalnan ku por alkansá un largura di 8 meter) a logra hundi e boto ku nan a ataká. Sientífikonan no por konkluí kiko ta okashonando e komportashon di e animalnan. Ta tene kuenta si ku e komportashon por ta relashoná ku un aksidente den mei 2020 kaminda un boto tabatin un choke fatal ku un orka na barika den e region aki.

Ta konosí ku orka tin bon memoria i ku por ta asosiando e botonan ku menasa pa nan populashon. Otro splikashon ta ku e animalnan lo ta kopiando e komportashon aki di otro. Por lo pronto e motibu ta keda un misterio i un i tur ku ke bai biaha den boto dilanti kosta di Spaña mester tene koutela ku e orkanan agresivo aki.

Segun WWF: mas di 380 espesie nobo deskubrí entre 2021 i 2022

Segun WWF: mas di 380 espesie nobo deskubrí entre 2021 i 2022

Segun World Wildlife Fund, e fondo internashonal pa flora i founa, a deskubrí sigur 380 espesie nobo di mata i animal den parti sùit ost di Asia entre 2021 i 2022. Entre nan un piská ku ta kambia di koló, un tipo di raton di anochi i un kolbera venenoso te ku resien ainda tabata deskonosí. E animalnan ta biba den e region di riu Mekong. Ta trata di 290 espesie di mata i flor deskonosí, 19 sorto di piská, 24 amfibio (o sea, ainmalnan ku ta biba den awa i tera), 46 reptil i 1 mamífero.

E deskubrimentu ta resultado di un trabou konhunto di sientífikonan di vários universidat, organisashon di protekshon di naturalesa i institutonan di investigashon rònt mundu. E region rondó di riu Mekong ta kubri Tailandia, Myanmar, Vietnam, Cambodja i Laos.

Algun animal tabata konosí kaba na nivel lokal, pero no na nivel mundial. E hayasgo ta remarkabel. E animalnan i matanan a sobrebibí vários evento manera kapmentu di palu, konstrukshon di kaya, desaparishon di riunan i asta komèrsio ku animal eksótiko di e region aki.

World Wildlife Fund ta operá pa algun tempu kaba den e region rondó di e riu Mekong pa protehá otro espesienan mas grandi konosí manera olefante Asiátiko, dolfein Irrawaddy i tambe tiger. E árianan aki ta kontribuí nan rikesa natural na e vários proyektonan pa protehá e region.

Download e rapòrt original.

Seleber di kachó ta bira dia pa dia mas grandi

Seleber di kachó ta bira dia pa dia mas grandi

Seleber di kachó ta birando kada bes mas grandi. Un desaroyo remarkabel ku ta kontradesí teorianan eksistente i ku tin mundu di siensia konfundí. Sientífikonan na Hungria i Suesia a analisá CT scan di 850 kachó di 159 diferente rasa i a kompará esaki ku 48 seleber di wòlf ku di naturalesa tin un seleber mas grandi ku kachó.

Te ku resien siensia tabata asumí ku animal domestiká ta desaroyá seleber mas chikitu. Evolushonariamente nan ta pèrdè funshonnan reproduktivo i gana di yag pa kuminda. Esei outomátikamente lo mester a hasi nan seleber mas chikitu. De fakto a nota desaroyonan komparabel tambe serka espesienan manera porko, pushi, konènchi i otro animalan domestiká.

Segun e estudio nobo e seleber di kachó a bira mas grandi dor ku otro áreanan a bira mas importante, e áreanan ku ta aktivá durante interakshon ku ser humano. E estudio original ta disponibel riba e website Science Alert i e revista Evolution.

Kantidat di víktima mortal di inundashon den parti nort di Italia a subi te 14 persona

Kantidat di víktima mortal di inundashon den parti nort di Italia a subi te 14 persona

E kantidat di víktima mortal di e inundashonnan den parti nort di Italia a sigui subi te 14 persona. Segun funshonarionan regional a evakuá mas di 10 mil persona i un kantidat deskonosí ainda di persona no ta lokalisá. E region Emilia-Romagna tabata asotá pa algun dia pa kaida di awa pisá.

Segun informenan ofisial a registrá 23 riu inundá, 280 movementu di tera i 400 kaminda blòkiá. Sigur 41 área populá ta inundá. Entretantu áwaseru a baha konsiderablemente, pero mester keda tene koutela. Alrededor di 50 mil persona a keda sin koriente i 100 mil otro no tin kontakto ku servisionan di komunikashon. E ekiponan di reskate ta hañando sosten di ehérsito i wardakosta ku helikòpter i boto pa yuda esnan ku ta pegá den sierto área ku akseso difísil.

Ta di dos biaha den un luna ku e region aki ta asotá pa kaida di awa pisá. Na kuminsamentu di e luna aki sigur 2 otro persona a pèrdè nan bida dor di inundashon.

Kachó mas “grandi” na mundu ta kumpli 31 aña!

Kachó mas “grandi” na mundu ta kumpli 31 aña!

E kachó di edat mas haltu na mundu ta biba na Portugal i a kaba di kumpli 31 aña. Bobi no ta solamente e kachó mas bieu na mundu pero esun mas bieu registrá den historia. Por lo ménos 100 invitado a asistí na e aniversario kaminda asta tabatin presentashon di grupo di baile.

Bobi ta di e rasa Portugues Rafeiro do Alentejo, un rasa ku ta bon adaptá na e klima kalmu di e region kaminda e rasa ta originá. Aparte di esei e doñonan nunka a mara Bobi na kadena i el a biba liber den e área kaminda e ta biba. Segun e doñonan den último añanan por nota si ku su bista a bai atras i ku e ta drumi hopi.

Bobi tin 2 aña kaba registrá komo e kachó ku a biba mas largu den historia. Segun Guinness World Records el a kibra e rèkòrt anterior di Bluey, un kachó wardadó di karné Oustraliano ku a nase den 1910 i fayesé 29 aña despues.

Habon a base di zeta di koko hopi efisiente pa repelá sangura

Habon a base di zeta di koko hopi efisiente pa repelá sangura

Hende ta atraé ménos sangura si nan adaptá nan forma di usa habon ora nan baña. E idea ta pa e insektonan no rekonosé nos holó di kurpa. Hopi hende ta usa vários tipo di habon di akuerdo ku investigadónan di Virginia Polytechnic Institute and State University. Tin sierto tipo di habon ku hustamente ta atraé sangura.

E investigadónan a laga un grupo di tèst usa vários tipo di habon, pero tur tabata atraé sangura ainda. Segun e investigadónan partikularmente e habónnan ku tin un holó dushi ta atraé nan. Ta asina ku sangura ta biba di flor ora no tin hende pa nan chupa sanger for di dje. Ta nèt e habonnan a base di holó di flor pues ta esnan ku ta atraé e sanguranan mas tantu.

E investigadónan ta konsehá esnan ku ta biba den un atmósfera ku hopi sangura pa usa mas tantu posibel habon a base di zeta di koko. Sangura lo no ta gusta e holó di koko. E resultadonan di e estudio ta publiká den e revista di siensia Cell.com. Pa mas informashon in e resultadonan di e estudio bishitá nan website.

Simionan por rashonalisá i tuma desishon bon elaborá

Simionan por rashonalisá i tuma desishon bon elaborá

Simionan por rashonalisá i tuma desishon bon elaborá. Sientífikonan na Universidat di Pittsburgh a deskubrí ku makaku sa bon bon ki ora un esfuerso tin sintí i ki ora nò. Tambe nan ta konsiente di opstákulo riba un trayektoria ku nan a enkaminá kaba.

Pa e estudio aki a opservá un grupo di rhesus, simionan chikitu di e tipo ‘macaca mulatta’. Nan mester a yena un tas riba un pantaya digital te ora esaki tabata yen. Una bes ku e animal tabata hasi un eskoho e no por a kambia esaki. Tambe e tempu pa hasi un eskoho tabata mará na 5 sekònde. Si e tas tabata muchu yen, nan no tabata haña un rekompensa. Pero nan tabata siña hopi lihé kon yen por a yena e tas i kuantu tempu nan mester pa nan por konta ku nan rekompensa.

Bou di e sirkunstanshanan aki e simionan a bira konsiente di e kondishonnan i tambe e riezgonan di no kumpli. Pero kaminda e sirkunstanshanan tabata imposibel pa kumpli ku n’e, por ehèmpel dor di duna nan muchu tiki tempu, e makakunan no tabata hasi esfuerso mas. E resultadonan ta publiká den e revista sientífiko Nature.com.

Lora por tene interakshon sosial via video-call

Lora por tene interakshon sosial via video-call

Video-call ta un bon manera pa lora tin interakshon sosial ku otro. Sientífikonan Britániko i Amerikano di Universidat di Glasgow a studia 18 lora ku no solamente tabata parse mas alegre i aktivo, pero tambe a parse di siña komportashon nobo. Ta pa promé biaha ku a studia kiko ta e influensha di video-calling riba e paranan.

Un dado momento e loranan tabata kapas di bati un bèl spesial ora nan kier a video-call ku otro. Remarkabel tabata ku nan por a rekonosé otro a base di potrèt i skohe for di vários ku kua para partikularmente nan kier a video-call. Durante e estudio a opservá ku e loranan tabata realisá ku nan tabatin komunikashon ku nan mes sorto meskos ku den naturalesa.

Loranan intrankil tambe tabata mustra mas rustig. Na total a studia kasi 360 video-call durante tres luna. E deskubrimentu ta habri un mundu nobo pa amantenan i kriadó di lora. E resultado mas bunita tabata ku e animalnan a kuminsá bèl otro bèk. E estudio ta publiká riba e website di Universidat di Glasgow.

Nova Zelandia a para un kompetensha di yagmentu riba pushi

Nova Zelandia a para un kompetensha di yagmentu riba pushi

Na Nova Zelandia a para un kompetensha di yagmentu riba pushi ku ta biba den naturalesa. Asina BBC News ta informá. E kompetensha ta forma parti di un evento anual den e region Canterbury. Eynan un grupo grandi di mucha i adulto ta partisipá na un kompetensha di yagmentu riba porko, biná i konènchi.

Nova Zelandia tin un populashon enorme di pushi ku ta biba den mondi ku ta yag riba para indígeno i paranan ku ta bula pasa riba e pais. Pushi no ta un animal indígeno. Pa kombatí e problema e organisashon di e evento kier a laga mucha yag tambe riba e pushinan pa un rekompensa di 250 dòler Nova Zelandes.

Despues di e anunsio e organisashon a haña hopi krítika di amantenan di animal, entre e mensahenan tambe vários menasa. Tambe tin hopi hende ku ta sostené e plan original pa pèrmití yagmentu riba e bestianan relashoná ku e daño ku nan ta kousa.

Erupshon solar a destruí kasi hinter serie di satelit di Starlink

Erupshon solar a destruí kasi hinter serie di satelit di Starlink

Sientífikonan a deskubrí ku ta un erupshon solar a destruí kasi hinter un serie di satelit di e proyekto Starlink di e kompania SpaceX. Despues ku a pone 49 satelit den órbita, mayoria a bin bèk abou i kima den atmósfera. Asina e revista digital Auto Evolution a publiká.

Riba 29 di yanüari tabatin un erupshon na solo i esei a trese un nubia di proton nos direkshon. E lansamentu di e rakèt pa hiba e satelitnan a tuma lugá un par di dia despues riba 3 di febrüari. Nan lo a bai bula den e nivel ku nos ta yama LEO, esta Low Earth Orbit, e órbita mas abou kaminda nos ta pone satelit.

E nubia ku a bin di solo a hasi e parti mas ariba di nos atmósfera mas diki i ekstendé mas leu. Esaki na su turno a baha e velosidat di e satelitnan ku konsekuentemente un pa un nan a bin abou, kimando den nos atmósfera.

Segun grupo di sientífiko: Olefante Afrikano a domestiká sin influensha humano

Segun grupo di sientífiko: Olefante Afrikano a domestiká sin influensha humano

Olefantenan Afrikano posiblemente a hasi nan mes mansu sin influensha humano. Un team di sientífiko a konkluí ku e animalnan ta mustra un komportashon komparabel na hende i makaku di e sorto bonobo.

Ora ku animal bira ménos salvage i bira dependiente, di por ehèmpel hende, nos ta papia di domestikashon. E proseso ey ta trese kambio den komportashon i aspekto físiko. Ta e mesun proseso ku a buta ku sierto wòlf a evolushoná i bira kachó, ku entretantu ta hopi dependiente di nos.

Ora un animal domestiká su tamaño ta redusí i tambe su agresividat i instinkto pa yag ta disparsé. Sernan humano i bonobo a pasa den un proseso komparabel: den transkurso di tempu ámbos espesie a adaptá i bira ménos agresivo pa por sobrebibí. Bonobo, meskos ku ser humano, tambe ta tene relashon seksual pa plaser i no reprodukshon so.

Pa bin bèk riba e olefantenan. E sientífikonan a publiká e estudio riba Proceedings of the National Academy of Sciences. Nan a opservá e mesun komportashonnan menshoná. Tambe por nota e kuido intensivo pa e yuchinan i otro miembronan di e grupo.

Por sierto no ta tur sientífiko ta di akuerdo ku e teoria di domestikashon. E proseso di domestikashon no ta notabel serka otro espesie.

Hòmber detené pa tene platypus komo maskota

Hòmber detené pa tene platypus komo maskota

Despues di un búskeda intensivo ku yudansa di públiko polis na Oustralia a logra detené un hòmber ku a fangu un platypus, e animal ku nos konosé tambe komo vogelbekdier. E hòmber lo tabata kana rònt ku e animal den públiko manera un maskota. Pa e akto aki e por konta ku un but enorme di 430 mil dòler Oustraliano, ku ta igual na 285 mil dòler Merikano.

Platypus ta un espesie protegé na Oustralia, pues no ta pèrmití fangu nan pa rekreo personal. E animalnan aki ta hopi sensibel i si tabata trata di un machu, no e hòmber ku a fangu e so, pero tur esnan ku tabata pasa man riba e animal por a keda venená si e bira nèrvioso i ke defendé su mes.

Segun BBC entretantu a laga e animal den libertat atrobe na un riu ku un populashon di mas platypus.


Sientifikónan babuká pa piská grabá na 8.336 meter bou di superfísie di laman

Sientifikónan babuká pa piská grabá na 8.336 meter bou di superfísie di laman

Un team di sientífiko Hapones i Oustraliano a keda babuká despues di a graba un piská ta landa na eksaktamente 8.336 meter bou di superfísie di laman. Nunka ántes kámaranan spesial na e profundidat ey a graba e forma di bida aki eynan. E deskubrimentu aki ta nifiká ku sierto piská por sobrebibí na profundidatnan ku anteriormente no tabata parse posibel.

Ta trata di un piská di e sorto Pseudoliparis Belyaevi.



E rèkòrt anterior tabata den 2017 ora a deskubrí e mesun sorto aki na un profundidat di 8.178 meter. E espesie tin hopi interes di sientífikonan. Bida ta práktikamente imposibel dor di e preshon na e profundidatnan aki i pa e motibu ey a fangu dos di nan eynan mes pa mas estudio. Loke ta hasi e espesie mas interesante ainda ta e echo ku e no tin skama sino un kueru moli manera gelatina.

Transporte hipopótamonan di Pablo Escobar ta bai kosta un par di mion

Transporte hipopótamonan di Pablo Escobar ta bai kosta un par di mion

E transporte di e desénanan di hipopótamo di Pablo Escobar ta bai kosta Colombia un par di mion. E pais a kalkulá e gastunan pa hiba nan pa sentronan di estadia den eksterior na 3,5 mion dòler. Pablo Escobar a importá e animalnan den añanan 80 for di Áfrika, inkluyendo 4 hipopótamo di Nilo, pa su parke di animal privá den parti nort wèst di Colombia.

Despues di Escobar su morto e animalnan a hui i reprodusí den naturalesa. Entretantu e populashon di hipopótamo ta konsistí di 150 ehemplar ku ta biba partikularmente pegá ku e riu Magdalena. E animalnan ta hasi daño na e ekosistema di e region i atake riba hende ta kada bes mas frekuente. Pa e motibu ey den lunanan benidero 10 di nan lo bai Mexico i 6 di e rasa di Nilo lo keda transportá pa India den kouchinan adaptá.

E hipopótamonan ta forma un problema pa basta tempu kaba. Segun ekspertonan e animalnan ta reprodusí mas lihé ku e programanan di sterilisashon por akapará. Segun kálkulonan, ya ku e animalnan no tin enemigu natural na Colombia, e populashon por oumentá te na 1400 ehemplar den 2034. Na 2009 a hasi un intento pa deshasí di e animalnan pero despues ku imágennan di e akshon a sali den publisidat i e konsternashon ku a sigui, e plan a para.