Asteroide basta grandi lo pasa serka di nos planeta riba djasabra

Asteroide basta grandi lo pasa serka di nos planeta riba djasabra

Djasabra awor un asteroide basta grandi lo pasa relativamente serka di nos planeta. De echo e opheto ta bai pasa entre nos planeta i luna alrededor di 10 pa 3 di atardi, nos orario. Segun NASA ta trata di un asteroide di entre 40 pa 90 meter. E pidanan aki ta pasa serka di nos planeta kada 10 aña.

Teorétikamente un asteroide di e tamaño aki ta sufisiente pa destruí hinter un siudat, kua por sierto no ta bai ta e kaso. Tin un distansha di sigur 175 mil kilometer entre nos planeta i e pida baranka aki.

No ta tur kaminda e asteroide lo ta visibel. Pa esnan ku ta interesá e satélitenan di Virtual Telescope Project lo stream e pasahe di e asteroide.

NASA a lokalisá e asteroide un luna pasá i a konfirmá ku e no ta bai forma peliger. Loke si e ta forma ta un bon fuente pa konosementu riba e barankanan aki akaso un dia nos tin ku prepará pa un posibel impakto òf si nos mester defendé nos mes algun dia kontra di un.

Veterinarionan na Gresia ta hasi tur loke por pa salba yu di tiger blanku

Veterinarionan na Gresia ta hasi tur loke por pa salba yu di tiger blanku

Veterinarionan na Gresia ta hasiendo tur loke ta na nan alkanse pa salba bida di un yu di tiger blanku. Tres siman pasá a haña e animal den un baki di sushi pegá ku un parke di animal na e kapital Athenas. E bebi di tiger aki tin no mas ku tres luna i ta hopi debilitá dor di falta di awa i kuminda. Tambe tabatin un opheto di metal den su pia patras.

E dòkternan ta hasiendo tur loke nan por pa salba bida di e tiger blanku aki, pero no ta sigur si e ta bai sobrebibí. Trahadónan di e parke a haña e animal den e baki di sushi i aparentemente tin grabashon di loke a pasa. Direktor di e parke a splika ku nan tin kustumber di haña animal bandoná na e parke, pero ta promé biaha ku deskonosínan a laga un tiger blanku resien nasé atras.

Si e animal sobrebibí e ta bai un santuario spesial ya ku e parke mes no por akapará tiger. E kaso aki kasi sigur ta konsekuensha di trafikashon ilegal di animalnan eksótiko. Hopi animal eksótiko for di Asia ta yega Oropa ilegalmente via paisnan manera Gresia, Cyprus i Turkia. I meskos ku den e kaso aki, ora ku kuido di e animal bira un karga muchu grandi, hende ta dùmp nan numa…

Konhunshon di Jupiter i Venus djarason awor

Konhunshon di Jupiter i Venus djarason awor

Kisas bo por a nota den dianan tras di lomba ku tin dos strea basta briante pegá ku luna. No ta trata di strea sino di e planetanan Jupiter i Venus.

Di awe pa djarason nan ta bai aserká otro un poko mas. Dor di e siklo di movementu di planetanan den nos sistema solar djarason awor e dos planetanan i luna lo parse di ta pegá na otro, esta si bo mir’é for di nos punto di bista.

Den realidat e distansha entre Jupiter i Venus ta 700 mion kilometer. Den siensia e fenómeno ku nos ta bai mira djarason awor yama konhunshon.

E pik lo ta visibel rondó di 8’or di anochi i ya ta pa un gran parti visibel ora solo baha. Despues di djarason e planetanan lo separá for di otro i luna atrobe. Probechá djarason awor pasobra próksimo biaha ku e fenómeno tuma lugá lo ta den 2039.

Un danki na Rob van Boheemen i Dennis Chirino pa e bunita potrètnan saká aki na Kòrsou mes.


Visibilidat aurora borealis perfekto riba Valentine’s Day debí na aktividat solar

Visibilidat aurora borealis perfekto riba Valentine’s Day debí na aktividat solar

Den mardugá di djabièrnè 10 pa djasabra 11 di febrüari nos solo a saka un vlam solar (solar flare) masivo ku a okashoná algun blackout na sierto parti di nos planeta. I ainda tin algun di nan na kaminda. E ta sigui un otro vlam solar ku a tuma lugá djamars 7 di febrüari ku a buta telekomunikashon temporalmente plat den partinan di Pasífiko.

E partíkulanan kargá ku a skapa solo durante e evento aki lo yega nos planeta segun kálkulo riba Valentine’s Day. Esaki lo manifestá den e fenómeno mihó konosí komo aurora borealis ku ta visibel en partikular den e paisnan mas nort di nos planeta.

E vlam su pik tabata den mardugá di djabièrnè pa djasabra alrededor di 10 pa 7 di mainta orario di Kòrsou. El a keda registrá komo un evento di klase X1.1-class riba su respektivo eskala. Esei ta nifiká ku tabata un evento fuerte. di akuerdo ku U.S. Space Weather Prediction Center (SWPC). E vlam a kuminsá den un region riba solo yamá 3217. E vlam solar aki a okashoná solamente blackout di radio temporal den partinan di Suramérika. E Solar Dynamics Observatory di NASA’s a kapta e evento den e video aki.

Solo a saka un vlam solar potente ku a afektá onda korto den Pasífiko

Solo a saka un vlam solar potente ku a afektá onda korto den Pasífiko

Nos solo ta birando mas aktivo den su siklo regular di 11 aña. Resien e strea aki a haña un mancha solar grandi kua ta forma e fundeshi pa saka vlam solar grandi i otro aktividat. Asina space.com ta informá.

Update: Segun solo ta bira un di dos mancha solar instabil pronto lo ta dirigí den nos direkshon. Esaki lo ta mas aktivo.

Tuma nota: e potrètnan den e artíkulo aki no ta e vlam solar di 7 di febrüari, sino imágen di archivo.

Riba djamars 7 di febrüari (7:07 pm, orario Kòrsou) un vlam solar (na Ingles “solar flare”) tamaño mediano a kibra komunikashon riba onda korto den área di Oseano Pasífiko. Solo a manda diferente salvo den delaster dianan, pero ta esun di dia 7 so a kausa e blackout di komunikashon riba e area menshoná. Generalmente nos no ta ripará mashá di vlamnan solar, pero tin momentunan ku e vlamnan aki ta di tal tamaño ku nan ta afektá òf asta permanentemente daña nos sistemanan.

E origen di e último vlam aki ta e mancha solar AR3213, ku aworaki riba solo ta midi mas ku 100 mil km. E mancha ta konsistí di liñanan magnétiko, ku ora nan brua, por manda partíkulonan solar kargá den nos direkshon e dianan aki. Solo ta bai yega su pik di mancha solar segun kálkulonan na 2025.

Nos solo tin un siklo di aktividat di 11 aña. Tin sufisiente potrèt di solo sakando vlam solar den sirkulashon danki na diferente satelit ku ta opservá solo pa entre otro NASA su Solar Dynamics Observatory.

E siensia ku ta studia e fenómeno ta sigui desaroyá pa nos siña mas di e orígen di e aktividat solar aki. Asina tantu e Parker Solar Probe di NASA komo e Solar Orbiter di ESA ku ta pasa solo di serka pa tuma “muestra” di e bientu di partikulo solar ku ta bula rondó di solo. Tambe nan ta sirbi pa investigá e strukturanan i atmósfera di solo di serka.

Update temblor na Turkia / Siria

Update temblor na Turkia / Siria

E kantidat total di mortonan siguiendo e temblor fuerte na Turkia i Siria ya lo a alkansá 7500. Djamars atardi e saldo di víktima na Turkia tabata fihá na mas di 5400, miéntras na Siria a registrá por lo ménos 2000. Te ainda no a rekuperá tur persona pèrdí pues e kantidat total lo sigui oumentá. Na Turkia tin estado di emergensha den por lo ménos 10 provinsia. Segun último informenan lo tin mas di 6000 edifisio destruí. Outoridatnan a mobilisá mas di 30 mil personal di reskate. MAs informe lo sigui miéntras e trabounan ta kontinuá.

2022 tabata bon aña pa sobrebibensha di rinoseronte di India

2022 tabata bon aña pa sobrebibensha di rinoseronte di India

2022 tabata un bon aña pa sobrebibensha di e rinoseronte di India. Pa promé biaha den 45 aña no a registrá yagmentu ilegal riba e animalnan den e estado nortost Assam, konosí pa su parkenan natural enorme. E rinoseronte di India ta un animal protegé internashonalmente pa evitá su ekstinshon. E parkenan nashonal Kaziranga i Manas na Assam, kaminda e animalnan ta biba, ta riba e lista di patrimonio mundial di UNESCO.

Den último 20 aña a mata sigur 200 ehemplar den e region aki, kulminando den 2013 ku 27 animal matá ilegalmente i den 2014 atrobe e mesun kantidat. Den 2021 a registrá dos kaso ilegal so. For di e aña ei e region Assam ta hiba un maneho mas aktivo pa protegé e animalnan kontra yagdó ilegal. Organisashonnan ambientalista ta kolaborando mas tantu i tambe a instalá vários kámara pa vigilá e region kontra kontrabandista.

Violadónan di e reglanan ta haña un prohibishon di akseso na e region. Aña pasá outoridatnan a logra detené 58 persona ku a hasi un intento pa mata e animalnan. 4 otro yagdó a pèrdè nan bida den nan intento pa hui for di bewakernan.

Suesia a inisiá temporada pa yag riba wòlf

Suesia a inisiá temporada pa yag riba wòlf

Suesia a inisiá e temporada pa yag riba wòlf. Di e 460 ehemplarnan ku ta biba den naturalesa den e pais, yagdónan ta pèrmití mata 75. Ta trata aki di e kampaña di yagmentu mas grandi for di 2010 ora ku a introdusí pèrmit pa yag riba wòlf atrobe. Sigur si konsiderá ku for di 2010 a mata na total 203 ehemplar. Alrededor di 200 yagdó lo ta partisipá e aña aki, kua ta kasi tres biaha e kantidat di animal ku nan tin mag di mata.

Segun outoridatnan e yagmentu ta pèrmití pa tene e populashon di wòlf bou di kòntròl, pero organisashonnan pa protekshon di animal naturalmente a protestá kontra e medida, mustrando riba e sobrebibensia di e espesie. Segun e ambientalistanan e animalnan ta hunga un ròl importante den e kadena natural i biodiversidat di Suesia.

Volkan aktivo mas grandi na mundu a drenta erupshon

Volkan aktivo mas grandi na mundu a drenta erupshon

Na e isla prinsipal di Hawaii Mauna Loa, e volkan aktivo mas grandi na mundu, a drenta erupshon. Asina vários medio internashonal a raportá. Outoridatnan a atvertí e islanan den besindario pa kaida di piedra i as volkániko ku por bin kai miéntras e volkan ta erumpí. E erupshon ta bai kompañá pa riunan di lava ku te asina leu no ta forma peliger pa e pueblonan rondó di dje volkan.

Tòg outoridatnan a atvertí pa e habitantenan di e área pa prepará pa un eventual evakuashon. E promé fase di un erupshon volkániko ta karakterisá pa hopi insertidumbre i e riunan di lava por desviá inesperadamente. Mauna Loa ta sali kasi 4.000 meter riba laman i ta basta skùin, pues e lava kayente por bin abou na un velosidat basta haltu.

Pániko despues di sismo pegá ku Kreta

Pániko despues di sismo pegá ku Kreta

E isla Griego Kreta mester a bati alarma despues ku un temblor ku un forsa di 5.4 a tuma lugá den mardugá di djadumingu pa djaluna. Asina e Sentro di Sismologia Oropeo a konfirmá. Poko despues di e temblor outoridatnan a emití un atvertensha pa tsunami. E temblor a tuma lugá na un profundidat di 80 kilometer na un distansha di 65 kilometer for di e isla. Alfinal no a raportá daño signifikante siguiendo e sismo.

Temblor di 5.6 riba skala di Richter

Temblor di 5.6 riba skala di Richter

Na e isla Java (Indonesia) un temblor a okashoná mas di 160 morto. Ta trata di un temblor ku un forsa di 5.6 riba skala di Richter. E episentro tabata na e siudat Cianjur na West Java, mas o ménos 75 kilometer sùitost di Jakarta, segun e servisio di meteorologia na Indonesia. E temblor a tuma lugá na un profundidat di 10 kilometer, pero no tabatin efekto riba laman.

E daño mas impaktante tabata na edifisionan manera skolnan, hospital, bibienda i pakusnan ku awor ta forma un peliger pa esnan ku tin ku frekuentá esakinan. Trabounan di reskate ta difikultá dor ku kamindanan a sufri hopi daño.

Indonesia ta keda den e asina yamá renchi di kandela. Un área den Pasífiko ku mas di 100 volkan aktivo i kaminda temblor ta tuma lugá ku frekuensha. Aña pasá e isla Sulawesi tambe a sufri di un temblor ku un forsa di 6.2.

Temblor na parti ost di Italia

Temblor na parti ost di Italia

Na Italia a registrá un temblor ku un forsa di 5.7 riba skala di Richter. E temblor a tuma lugá nèt dilanti e kosta ost di e pais. Te asina leu no a registrá ningun víktima mortal di e temblor. Si a registrá bastante daño material na kasnan i edifisionan. Na vários lugá den e region a sera skolnan i tambe transporte públiko ta paralisá. E temblor a tuma lugá na un profundidat di 7 kilometer bou di awa, pero esaki afortunadamente no a okashoná un tsunami.

No lembe e sapu aki!

No lembe e sapu aki!

Vigilantenan di parkenan natural na Merka ta atvertí kontra lembementu di un tipo di sapu ku ta kousa halusinashon. Ta asina ku e mesun supstansia ei por hasi hende hopi malu. Segun National Park Service hendenan ku ta bin keiru sa kapturá un sorto ku ta biba den parke natural di e desierto Sonora.

E sorto aki, ku por alkansá un largura di 18cm, ta soda un supstansia ku ta okashoná un efekto sikodéliko ku ta usá tambe den droga rekreativo. Pero segun e vigilantenan konsumo direkto di e supstansia dor di lembe e sapu no ta un bon idea, pasobra tin basta kaso ta bin dilanti di hende ku a bira hopi malu.

Entretantu e animal ta kore peliger di ekstinshon dor di popularidat di e droganan ku ta kontené e supstansia presente den e animalnan aki.

Kantidat di víktima di tifon na Filipina ta oumentá

Kantidat di víktima di tifon na Filipina ta oumentá

E kantidat di mortonan na Filipina komo konsekuensha di e tifon Nalgae a subi te 98. E mal tempu a pasa riba partinan di e pais djasabra último, okashonando tantu inundashon komo derumbe di tera. Segun outoridatnan lo tin 63 persona ofisialmente pèrdí i 69 herido. Tur aña tin alrededor di 20 tifon i tromenta ta pasa riba Filipina. Segun algun sientífiko e okurensha di tormenta i tifon ta relashoná ku kambio di klima.

Source: Associated Press

Rescuers retrieve a body at Maguindanao’s Datu Odin Sinsuat town, southern Philippines on Sunday Oct. 30, 2022. Victims of a huge mudslide set off by Tropical Storm Nalgae in a coastal Philippine village that had once been devastated by a killer tsunami mistakenly thought a tidal wave was coming and ran to higher ground toward a mountain and were buried alive, an official said Sunday. (AP Photo)