Premio Nobel di ekonomia ta bai pa di tres biaha pa un dama

Premio Nobel di ekonomia ta bai pa di tres biaha pa un dama

E Premio Nobel di Ekonomia a bai e aña aki pa Claudia Goldin pa su investigashon rondó di desigualdat entre hòmber i muhé riba merkado laboral. E ta di tres muhé den historia ku ta risibí e premio aki.

Claudia Goldin a investigá e tema di diferensha di salario entre géneronan pa mas di trinta aña. Asina el a investigá kon avanse médiko, manera e pildora antikonseptivo, a duna muhénan mas kòntròl riba nan bida i e impakto positivo ku esaki tabatin riba nan posishon laboral.

Goldin su trabou ta kubri un periodo di kasi 2 siglo splikando kon bini ainda nos ta mira diferensha den salario i e influensia di ser mama riba e fenómeno aki.

Meskos ku otro ganadó den otro kategoria Goldin ta risibí un suma di 950 mil euro ku lo wordu entrega riba 10 di desèmber na Stòkhòlm huntu ku un medaya i un diploma di e komishon di nominashon.

5W Press Newsletter #39 2023

5W Press Newsletter #39 2023

Resúmen di tur item di 2 di òktober te ku 8 di òktober 2023. Usuario di smartphone por scroll horizontal di item pa item.

No posts found.
Aktor Tom Hanks ta distansiá for di vershon artifisial di su persona

Aktor Tom Hanks ta distansiá for di vershon artifisial di su persona

Aktor Tom Hanks a emití un mensahe kaminda e ta distansiá su mes for di un propaganda pa un seguro di djentista. Pa e propaganda aki lo a usa un vershon di Tom Hanks trahá ku inteligensha artifisial. Den un mensahe riba Instagram Hanks ta splika ku e no tin nada di haber ku e aviso komersial ei.

Sinembargo, e no ta duna masha detaye i e grabashon ku e ta referí na dje no ta parse di ta disponibel niun kaminda. Asina The New York Times ta informá ku no por a haña e grabashon menshoná riba retnan sosial. Tampoko no por a haña e representante di e aktor pa komentario. Aparte di Tom Hanks tin vários otro persona prominente ku a bin dilanti ku keho ku a traha vershon digital di nan sin ku nan sa di esaki.

E senario aki ta nèt un di e puntonan ku tin esnan krítiko riba inteligensha artifisial ta atvertí p’e: ku nan ta traha imágen falsu di bo i asta kopia bo stèm den sinkronia ku imágen falsifiká. Partikularmente hende di kua tin hopi material audio visual disponibel ta kore riesgo di wòrdu kopiá.

Premio Nobel di Pas ta bai pa dama aktivista Iraní Narges Mohammadi

Premio Nobel di Pas ta bai pa dama aktivista Iraní Narges Mohammadi

E Premio Nobel di Pas a bai e aña aki pa un dama, e aktivista Iraní Narges Mohammadi. E ta risibí e premio pa su lucha kontra opreshon di hende muhé i pa nan derechinan.

Na total outoridatnan na Iran a arestá e dama aki 13 biaha, sentensi’é na 5 okashon. E ta sinta un akstigu awor di 31 aña inkluyendo 154 sla ku swip. Organisashonnan pa derechinan humano ta yama atenshon regularmente pa èksigí su libertat.

Tin un suma di 950 mil euro reservá p’e, inkluyendo un medaya i diploma di e komishon di premiashon. Djaluna lo anunsiá e último ganadó kua ta e ganadó di e premio pa Ekonomia.

Amazon a lansa su promé 2 satélitenan i ta sigui SpaceX

Amazon a lansa su promé 2 satélitenan i ta sigui SpaceX

Amazon a lansa e promé 2 satélite di Project Kuiper. E kompania ke krea un network grandi di satélite pa ofresé servisionan di internet rònt mundu. Ku esaki Amazon ta start kompetensha ku SpaceX di Elon Musk.

E dos satélitenan ku a keda lansá djabièrnè ta dos prototipo KuiperSat-1 i KuiperSat-2. Ku esakinan ta bai tèst señalnan broadband. E ret di satélite di Amazon mester bai konsistí di 3300 satélite.

Pero no ta Amazon so ta inisiando proyektonan asin’akí. Na Oropa Eutelsat Oneweb ya ta kompetí ku Amazon i SpaceX. Na China tambe tin plannan ambisioso den mesun direkshon ku un ret di 13 mil satélite. Canada i Alemania tambe ta trahando riba nan propio ret di satélite.

Mont Blanc a bira mas chikitu

Mont Blanc a bira mas chikitu

E seru mas haltu den parti wèst di Oropa, Mont Blanc, lo a kremp durante último 2 aña. Kompará ku 2021 e seru a kremp ku sigur 2,22 meter. E diferensha ta debí na e kantidat di áwaseru den zomer.

E midimentu a tuma lugá den sèptèmber bou di guia di 20 persona. E tòp di e seru lo ta kambia regularmente. Ta posibel pues ku próksimo aña e altura berdadero lo kambia atrobe.

Mont Blanc ta e punto mas haltu di e grupo di seru Alpes entre Fransia i Italia. E top di e seru ta keda den Fransia.

Disney demandá pa no intervení kontra Weinstein

Disney demandá pa no intervení kontra Weinstein

E aktris Julia Ormond a lanta un kaso kontra no solamente Harvey Weinstein, pero tambe su èks agente Disney. Asina entre otro The Hollywood Reporter ta informá.

E aktris ta tene Weinstein i e kompania responsabel pa komportashon seksual no deseá i pa falta di intervenshon ora ku el a indiká esaki. E abusu lo a tuma lugá den 1995.

Julia Ormond ta konosí pa su ròl den entre otro Legends of the Fall i Sabrina. Den su óptika Disney mester a tuma medida kontra Weinstein ora ku esaki a mal komportá.

Premio Nobel di Literatura ta bai pa eskritor di teater Norwego

Premio Nobel di Literatura ta bai pa eskritor di teater Norwego

E premio Nobel di literatura a bai e aña aki pa Jon Fosse di Norwega. Fosse ta risibí e preis pa e obranan di teater i poesianan ku el a skirbi den transkurso di añanan. E premio nobel pa literatura ta otorgá for di 1901.

E ganadó ta risibí un premio di sèn na balor di 950 mil euro. Tambe e ganadó ta risibí un medaya i diploma di e komishon di selekshon. Djabièrnè lo sigui e anunsio di e ganadó di e premio pa Pas i djaluna finalmente e ganadó di e premio pa Ekonomia.

Buraku di ozon nunka asina grandi manera aworakí

Buraku di ozon nunka asina grandi manera aworakí

E buraku den e kapa di ozon riba sùitpol nunka tabata asina grandi manera aworakí. Di momentu e buraku tin un tamaño di 26 mion meter kuadrá ku ta kasi tres bes e tamaño di Brasil, un di e paisnan mas grandi riba nos planeta. Ta normal ku su tamaño sa vária, pero manera aworakí ta nunka bisto.

Ta bon pa kòrda ku ozon ta un gas den nos atmósfera ku ta forma un kapa rondó di nos planeta ku ta protegé nos kontra radiashon di solo. Ta papia di buraku ora ku e konsentrashon riba sierto área baha bou di sierto nivel.

Algun sientífiko ta kere ku esaki ta relashoná ku erupshon di e volkan na Tonga na kuminsamentu di aña pasá. Esei a okashoná hopi vapor den atmósfera ku a buta ku ozon ta kibra mas fásil. E konklushon ei sinembargo no ta sigur.

Google ta presentá telefòn nobo

Google ta presentá telefòn nobo

E kompania Google a presentá su telefònnan mas resien: e Pixel 8 i e Pixel 8 Pro. E aparatonan tin kámara mehorá, vários funshon di inteligensha artifisial i updates te ku 2030. E diseño no ta masha diferente for di e Pixel 7.

Loke ta distinguí e telefònnan aki ta tòg e kámaranan. Esakinan tin un lèns standart di 50 megapixel i un sensor ku ta detektá skuridat i lus hopi mihó. E Pixel 8 ta bai haña un lèns èkstra di 12 megapixel pa saka potrèt macro. Tambe e aparatonan nobo ta ekipá ku un sistema di inteligensha artifisial.

Mas aleu e Pixel 8 i e Pixel 8 Pro ta bin ekipá ku un sensor di temperatura. Esaki ta sirbi por ehèmpel pa midi temperatura di lechi pa bo bebi òf bo propio temperatura.

E Pixel 8 ta bai kosta alrededor di 700 dòler, e vershon Pro lo sali ku un preis di 1000 dòler pa unidat.

Premio Nobel pa Kímika ta bai pa 3 sientífiko ku a investigá asina yamá partíkula kwantum

Premio Nobel pa Kímika ta bai pa 3 sientífiko ku a investigá asina yamá partíkula kwantum

E Premio Nobel pa Kímika ta bai e aña aki pa 3 sientífiko. Ta trata di e Merikano nasé na Tunesia Moungi Bawendi, e Merikano Louis Brus i e Ruso Alexey Ekimov. Nan a investigá asina yamá partíkula kwantum. Esakinan ta partíkulanan asina chikitu ku nan ta usá den teknologia nano.

Di momentu e partíkulanan aki ta usá den televishon i lus moderno. Ekimov i Brus a deskubrí e partíkulanan aki den añanan 80. Bawendi a guia un grupo ku tabata investigá aplikashon di partíkula kwamtum.

Djaweps lo anunsiá e ganadó di Literatura, djabièrnè e premio pa Pas i djaluna próksimo e premio pa Ekonomia. E ganadónan no solamente ta haña rekonosementu, pero tambe un montante di 950 mil euro pa kompartí ku otro, un medaya i un diploma di e komishon.

Palabrashon entre aktornan i studionan grandi na Hollywood ta kontinuá djarason

Palabrashon entre aktornan i studionan grandi na Hollywood ta kontinuá djarason

E sindikato di aktornan na Hollywood ta kontinuá palabrashonnan ku e studionan grandi i servisionan di streaming djarason próksimo. Asina nan a bisa na final di e palabrashonnan djaluna anochi.

Anteriormente e eskritornan a logra yega na un akuerdo i despues di aprobashon di direktiva i miembronan esakinan a reanudá trabou. Ku e aktornan sinembargo ainda no tin un akuerdo.

Pa motibu di e wèlga aki ku ya a pasa 150 dia hopi produkshon a para. Shows di televishon manera talkshows por kontinuá, pero serie i pelíkula si ta pará ketu te ora ku tin un akuerdo pa ku implementashon di inteligensha artifisial den serie i pelíkula.

Premio Nobel pa Físika ta bai pa 2 Franses i un Oustriako-Húngaro

Premio Nobel pa Físika ta bai pa 2 Franses i un Oustriako-Húngaro

E premio Nobel pa físika a bai e aña aki pa tres investigadó ku a investigá fletsnan di lus ku un velosidat ekstremo. Ta trata di e Fransesnan Pierre Agostini i Anne L’Huillier i e Oustriako-Húngaro Ferenc Krausz.

Básikamente nan a deskubrí un método nodo pa studia elektron den átomo i molékula. Di e forma ei por studia tur loke ta materia te na su núkleo mas básiko, esta e átomonan. E sientífikonan ta risibí konhuntamente un montante di 950 mil euro.

Segun tradishon lo sigui anunsiá e sobrá disiplinanan den dianan benidero. Djarason lo sigui e anunsio pa e premio pa Kímika, djaweps esun di Literatura, esun di Pas riba djabièrnè i esun di Ekonomia djaluna próksimo.

Meta ta papia ku Oropa riba vershon pagá di Facebook sin propaganda

Meta ta papia ku Oropa riba vershon pagá di Facebook sin propaganda

Tin un chèns ku na Oropa ta bai tin un vershon disponibel di Facebook sin propaganda. Pa e vershon di browser (esta, e programa standart di internet riba tur aparato digital awendia) ta papiando di 10 euro pa luna i pa e appnan di Facebook i Instagram ta papiando di 13 euro pa luna. Usuarionan ku no gusta propaganda lo por bai disfrutá di Facebook asin’aki sin propaganda. Asina The Wall Street Journal ta informá.

Facebook ya lo a hiba kòmbersashon ku e supervisornan Oropeo. For di e palabrashonnan lo a palabrá tambe ku servisionan grátis di Facebook lo keda grátis. Ta trata pues di un plan i no di un echo definitivo ainda.

Premio Nobel pa Medisina ta bai pa investigadónan ku a desaroyá bakuna di mRNA

Premio Nobel pa Medisina ta bai pa investigadónan ku a desaroyá bakuna di mRNA

E Premio Nobel 2023 pa Medisina a bai pa e dos investigadónan ku a desaroyá e bakuna di mRNA kontra e vírus di corona. Ku esaki nan no solamente ta risibí rekonosementu pa nan trabou, sino tambe nan ta risibí un suma di plaka di 950 mil euro ku nan por kompartí ku otro.

Ta trata di e sientífikonan Katalin Karikó i Drew Weissman. E organisashon tras di e premio a splika ku nan a yuda di un forma lihé i sin presedente ku desaroyo di e bakuna pa kombatí Covid-19, un di e menasanan mas grandi pa salú públiko den historia moderno.

E ganadónan ta risibí manera indiká 950 mil euro, un medaya i un diploma. Entrega di e premionan lo tuma luga riba 10 di desèmber, e fecha di morto di e Sueko Alfred Nobel, inisiadó di e premionan.

E Premio Nobel pa Medisina ta tradishonalmente e promé kategoria ku ta keda anunsiá. Den próksimo dianan lo anunsiá tambe e Premio Nobel pa Físika (djamars), Kímika (djarason), Literatura (djaweps), Pas (diabièrnè) i Ekonomia (próksimo siman djaluna).