5W Press Newsletter #07 2023

5W Press Newsletter #07 2023

Resúmen di tur item di 19 – 25 febrüari 2023

Si bo ta lesando riba bo smartphone, ten’é horizontal pa un mihó eksperensha di e newsletter!

Meta ta sigui ehèmpel Twitter ku abono pagá

Dos sismo nobo na Turkia

Kaso kontra YouTube por tin konsekuensha serio pa futuro di internet

Promé iPhone den historia ta bai pa $63.356 na findishi

Tenshon kresiente entre Wagner Group i Rusia

Hulanda mester stòp di warda dato di pasaheronan di avion masalmente

Komishon Oropeo tambe ta prohibí TikTok riba telefòn di trabou

Tim di krísis presente na Oscars

Weinstein ta haña 16 aña aserka

R Kelly tin ku sinta 31 na lugá di 30 aña

Boeing a para entrega di su 787 Dreamliner atrobe

Factsheet: Konklushonnan investigashon temblornan na Groningen

Meta ta sigui ehèmpel Twitter ku abono pagá

Meta ta sigui ehèmpel Twitter ku abono pagá

Meta, e kompania propietario di Facebook i Instagram, kier introdusí abono pagá ku usuarionan por usa pa verifiká nan account. E kompania ta sigui e ehèmpel di Twitter ku resien a introdusí abono pagá. E accountnan pagá tin ku bai kosta 11,99 dòler. Via iOS, esta Apple, e abono lo ta 2 dòler mas karo. E kompania ta mek en partikular riba kreadornan di kontenido. Otro siman e promé tèstnan ta bai tuma lugá na Oustralia i Nova Zelandia.

Retnan sosial ta dependé pa gran parti di anunsio komersial, pero e entradanan a baha konsiderablemente den 2022. Konsekuentemente nan ta buskando formanan nobo pa generá entrada. E pregunta ta keda solamente si usuarionan ta bai hasi uso masalmente di e accountnan pagá aki, pasó te ku aworakí no tabatin mester di paga.

Dos sismo nobo na Turkia

Dos sismo nobo na Turkia

Un temblor nobo i vários aftershock a tuma lugá djaluna den parti sùit di Turkia den e provinsia Hatay. Ta trata di dos sismo, un di 6.4 i un otro di 5.8 riba e skala di Richter.

E insidente ta sigui e dos temblornan di dia 6 di febrüari, pero tabata ménos fuerte. E temblornan di 6 di febrüari tabatin un forsa di respektivamente 7.8 i 7.5. Sifranan definitivo no ta konosí pero ta kalkulá ku ta trata di algun desena di morto i un kantidat mas grandi ainda di persona heridá.

E tragedia no por a tuma lugá na un pió momentu. Hopi hende ya a pèrdè nan hogar i e trabounan di reparashon andando mester a para, ya ku hopi servisio manera koriente i suministro di awa a kai afó atrobe.

Kaso kontra YouTube por tin konsekuensha serio pa futuro di internet

Kaso kontra YouTube por tin konsekuensha serio pa futuro di internet

Un wes na Merka tin ku bai disidí si e plataforma YouTube ta responsabel pa videonan ku usuarionan ta publiká. Ta trata di un kaso basta serio ku konsekuensha serio tambe pa futuro di internet.

Hopi plataforma manera YouTube, Reddit, Facebook i Twitter ta protegé dor di un lei. Sekshon 230 di e lei aki ta stipulá ku no por trata usuarionan òf provedornan di un servisio digital interaktivo komo distribuidor di informashon. Segun e interpretashon aktual di e lei plataformanan online no ta responsabel pues pa potrèt, video òf mensahe ku usuarionan ta kompartí, pero e demandantenan den e kaso aki ta èksigí un interpretashon nobo di e lei.

E kaso ta entamá pa un famia di un dama Merikano ku a pèrdè su bida durante e atentadonan terorista na Paris den 2015. Segun e famia YouTube lo ta responsabel. Segun e famia YouTube lo a kontribuí na e konosementu ku e teroristanan a atkirí pa kometé e atentadonan.

Si wes bai di akuerdo ku e demanda aki e konsekuenshanan ta serio. E lo nifiká ku otro plataformanan manera Google, Wikipedia i retnan sosial tambe mester para responsabel. Konsekuentemente e plataformanan mester kontrolá tur kontenido di usuarionan. Opviamente ta bira difísil pa hende ku mal intenshon publiká sierto kontenido. Pero e ta nifiká mesora tambe un violashon di libertat di ekspreshon di usuarionan si mester bai kontrolá tur kontenido riba internet.

Promé iPhone den historia ta bai pa $63.356 na findishi

Promé iPhone den historia ta bai pa $63.356 na findishi

E promé iPhone ku a sali fábrika den historia a bai pa 63.356 dòler na un findishi Merikano. E maestronan di findishi tabata antisipá ku e promé muestra aki, ku por sierto nunka a wòrdu usá for di 2007, lo a bai pa mas o ménos 50.000 dòler.

Ta trata di e iPhone original di 8 gigabyte ku tabata bal 599 dòler na su lansamentu. E smartphone ta den su pakete original, pues por papia di un asina yamá collectible pa kua hende ta dispuesto na paga hopi sèn.

E promé iPhone a sali den yanüari 2007 i a keda introdusí personalmente pa fundadó di Apple Steve Jobs. For di yüni 2007 e tabata disponibel pa konsumidornan. E aparato tabata un berdadero revolushon dor di e touchscreen ku ta kubri hinter e aparato. E smartphones di BlackBerry, Motorola i Palm tabatin un teklado físiko ainda òf tabata rekerí un stylus.

Direktor di Microsoft Steve Ballmer a hasi bofon di e aparato na e okashon ei, pero no a premirá e revolushon ku iPhone a lanta despues di su lansamentu. Tantu e otro markanan menshoná komo otronan ku a subi e merkado di smartphone despues a adoptá e diseño di e promé iPhone.

Tenshon kresiente entre Wagner Group i Rusia

Tenshon kresiente entre Wagner Group i Rusia

Un tenshon kresiente a lanta entre e ehérsito mersenario Wagner Group i Rusia. Rusia tin sosten di e mersenarionan pa algun luna kaba den e parti ost di Ukrania. Segun e komandante di e ehérsito mersenario Rusia lo ta sabotiando su tropanan.

Rusia lo a keda sin suministrá munishon resultando den hopi pèrdida bou di e tropanan di Wagner Group. Awe e komandante a publiká un potrèt ku un kantidat grandi di mersenario ku a pèrdè nan bida kompañá pa un mensahe ku Rusia lo ta destruyendo e ehérsito dor di deliberadamente keda sin suministrá arma, munishon i otro material.

Rusia ta desmentí e ponensianan di e ehérsito mersenario. Segun e ministerio di defensa di Rusia lo ta trata di un intento pa krea divishon na benefisio di enemigu. E relashon entre Rusia lo a daña despues ku a prohibí e grupo di kontratá sòldat Ruso.

Ofisialmente no tin un relashon entre e grupo i Rusia, pero na vários okashon Wagner a operá na fabor di e pais.

Hulanda mester stòp di warda dato di pasaheronan di avion masalmente

Hulanda mester stòp di warda dato di pasaheronan di avion masalmente

Gobièrnu Hulandes mester stòp di warda datonan di pasaheronan di avion masalmente. Asina e Autoriteit Persoonsgegevens (AP) a publiká. E forma ku e ministerio di Hustisia Hulandes ta hasi esaki aktualmente ta un violashon serio di privasidat. E datonan aki ta wardá den un database pa 5 aña i esaki no ta pèrmití di akuerdo ku e outoridat.

Gobièrnu lo ta warda aparte di nòmber otro dato manera maleta, forma di pago i kiko bo a kome na bordo di e avion. Gobièrnu lo ta warda e datonan aki pa por sigui movementu di kriminal i terorista, pero e mayor parti di e datonan aki ta di hende ku no ta embolbí den nada ilísito. Segun e outoridat e datonan aki no ta relevante pa gobièrnu i pa e motibu ei mester limitá e rekohementu di informashon na esnan ku ta sospechá di algu na promé lugá.

Komishon Oropeo tambe ta prohibí TikTok riba telefòn di trabou

Komishon Oropeo tambe ta prohibí TikTok riba telefòn di trabou

Komishon Oropeo a prohibí e app TikTok riba tur aparato di komunikashon di su trahadónan. Asina e website Politico a publiká djaweps. E medida lo ta implementá relashoná ku un preokupashon pa ku spionage di China. Ku e paso aki Komishon Oropeo ta sigui ehèmpel di Merka kaminda tambe a prohibí e app TikTok riba aparatonan di gobièrnu.

Pa algun tempu kaba ta reina preokupashon serka vários servisio di inteligensha ku TikTok lo ta usá pa sigui i skucha funshonarionan polítiko. Tur funshonario di Komishon Oropeo entretantu a risibí instrukshon pa kita e app for di nan telefòn di trabou òf kualke otro telefòn ku ta usá pa trabou. Probablemente otro instanshanan manera Konseho i Parlamentu Oropeo lo sigui ku un prohibishon di akuerdo ku Politico.

Tim di krísis presente na Oscars

Tim di krísis presente na Oscars

The Academy of Motion Pictures, Arts and Sciences, e organisashon ku ta organisá premionan Oscar, ta bai instalá un tim di krísis pa evitá otro insidente manera aña pasá. Asina direktor Bill Kramer a bisa den e revista Time. E tim mester intervení por ehèmpel den un situashon manera aña pasá ora ku Will Smith a dal Chris Rock un wanta despues ku e último a hasi un wega riba e kasá di Smith.

Ta pa promé biaha ku lo tin un tim asin’akí presente. Tambe mester por duna un deklarashon mas lihé despues di un insidente komparabel. Anteriormente e organisashon di Oscars a rekonosé ku e reakshon inisial riba e dalmentu di wanta no tabata e mihó. Will Smith por sierto te ainda no ta bon biní na e entrega di premio.

Weinstein ta haña 16 aña aserka

Weinstein ta haña 16 aña aserka

E produktor di sine Harvey Weinstein a haña un kastigu di prison di 16 aña mas pa abusu seksual di un dama den 2013. Asina un wes na Los Angeles a disidí despues ku un hurado a hañ’é kulpabel den desèmber. Den 2020 el a keda sentensiá kaba pa 23 aña pa e mesun krímen. Ku e sentensia aki Weinstein probablemente lo pasa sobrá di su bida den prison.

E kaso kontra Weinstein a lanta kabes den 2017 ora ku vários aktris konosí i otro damanan aktivo den Hollywood a sali den publisidat ku akusashonnan kontra Weinstein, kende a hasi mal uso di su poder den Hollywood pa probechá di su víktimanan. E susesonan aki a resultá despues den lantamentu di e movementu MeToo.

R Kelly tin ku sinta 31 na lugá di 30 aña

R Kelly tin ku sinta 31 na lugá di 30 aña

R. Kelly tin ku sinta 1 aña èkstra riba e 30 aña ku e tin ku sinta pa abusu seksual i trafikashon di hende muhé. Wes a bai di akuerdo ku e demanda di 20 aña èkstra kontra R. Kelly, pero e tin mag di kumpli ku e kastigu aki pareu ku su kondena di 30 aña. Manera kos ta mustra lo e por bandoná prison ku 80 aña.

Boeing a para entrega di su 787 Dreamliner atrobe

Boeing a para entrega di su 787 Dreamliner atrobe

Boeing a para entrega di su 787 Dreamliner despues ku a deskubrí un problema ku e fuselage, esta e kurpa, di e modelo aki. Asina e outoridat di aviashon Merikano Federal Aviation Administration (abreviá FAA) a konfirmá. Ta e tantísimo okashon ku e kompania Merikano mester para entrega di Dreamliner. FAA ta investigando si tin ku hasi meskos ku otro Dreamliner entregá resien.

Segun Boeing e seguridat di Dreamliners ku ta den uso aworakí no ta na peliger. Den último añanan tabatin vários okashon kaminda a konstatá problema na e modelo Dreamliner. Pa e motibu ei Boeing no a produsí Dreamliner den último dos aña pèrdiendo asina míles di mion dòler. Boeing lo kontinuá ku e produkshon i ta trahando riba un solushon. Entrega lo reanudá una bes ku FAA ta kombensí ku e problema ta kompletamente resolvé.

Factsheet: Konklushonnan investigashon temblornan na Groningen

Factsheet: Konklushonnan investigashon temblornan na Groningen

Djabièrnè a presentá e konklushonnan di e komishon parlamentario ku a investigá e temblornan na Groningen algun aña pasá ku a resultá den daño na kas di hende. Durante su operashonnan e kompanianan ku tabata operá den e region a ignorá interesnan di habitantenan kompletamente. E konklushonnan a sali den un rapòrt titulá Groningers boven Gas. Esakinan ta e konklushonnan prinsipal:

  1. A balotá tur atvertensha di habitantenan, ekspertonan independiente, polítika, media i un gran parti di Hulanda.
  2. Desishonnan tabata motivá pa sèn, inkluso esnan di estado.
  3. A hustifiká e boramentu komo algu na benefisio general i suministrá gas pa tur hende, pero esei no ta kuadra ku realidat.
  4. Tur benefisiario di e boramentu pa gas a keda sin tene kuenta ku habitantenan di Groningen i te ainda no ta hasi esaki. Ta despues ku temblornan a tuma lugá den 2012 ku a kuminsá papia riba preokupashonnan ku tabata biba.
  5. Ora gobièrnu tabata intervení, gobièrnu tabata benefisiá e kompanianan, en partikular e ministerio di asuntunan ekonómiko. Ámtenar tabata disponé di informashon riba e aspekto di siguridat, pero no tabata komuniká riba esaki.
  6. E kolaborashon entre gobièrnu i e kompanianan tabata un asina yamá “old boys network” ku no tabata embolbé terseronan.
  7. Un proseso inefisiente pa atendé ku daño tabata kana hopi poko poko i a okashoná mas problema a largo plaso.
  8. E intentonan pa reforsá kas pa apsorbé shòk di e temblornan tambe a resultá en bano. Doñonan di kas tabata haña atvertensha ku nan kas tabata forma peliger, pero no tabata tende di outoridatnan kiko nan mester hasi.
  9. Mandatarionan regional no tabata parse di tin e instrumentonan pa representá habitantenan efektivamente i tampoko no tabata haña oido di e “old boys network” ya menshoná.
  10. No a investigá posibel konsekuenshanan a largo plaso di e produkshon di gas, algu ku e komishon parlamentario no a komprondé.

E komishon a presentá tambe vários paso ku gobièrnu Hulandes tin ku bai tuma. Partikularmente mester bai perkurá ku habitantenan di e region ta haña un kompensashon adekuá. Tambe mester perkurá ku habitantenan, gobièrnu regional, Tweede Kamer i otro instanshanan ku a bati alarma ta haña sufisiente instrumento pa intervení mas efektivamente. Finalmente mester revisá e forma ku e tipo di kolaborashonnan entre gobièrnu i sierto kompania ta kuminsá na promé lugá.

Pa e rapòrt kompleto, klek aki.