AI – 6 luna despues di e ‘big update’

AI – 6 luna despues di e ‘big update’

Un diskushon konfrontativo grabá ‘one-take’ ku dosente di AI prompting Guido Rojer riba e tema Inteligensha Artifisial (AI).

Den novèmber 2023 e kompania OpenAI a lansa un update importante pa e programa di AI ChatGPT-4. Esaki a marka komienso di un kompetensha intensivo bou di kompanianan teknológiko pa inkorporá AI den nan servisio i produktonan. Entretantu asta 5W Press a tuma su promé pasonan ku items produsí ku AI, manera den e ehèmpel aki.

AI sigur tin hopi benefisio, pero e desbentaha i riesgonan entretantu tambe a bira notabel. Riesgonan pa kua asta prominentenan den ‘Big Tech’ manera Elon Musk, Bill Gates i Steve Wozniak (di Apple) a atvertí p’e un poko mas ku un aña pasá.

Nos a kòmbersá ku Guido Rojer riba algun insidente ku a lanta hopi kontroversia despues di e gran update di november 2023.

Nos tin kòntròl ainda riba AI? AI ta berdadero inteligensha? Kiko kompanianan ke logra ku AI? Kiko AI ta nifiká pa Kòrsou? Nos tambe mester tin koutela ku AI?

Skucha pa bo mes den un interkambio kurú, ‘unedited’ i sin tabú!


—————-

E format ‘5W Press Uncut’ ta un serie di grabashon ‘raw’ di kòmbersashonnan ku nos ta tene ku professionals riba temanan den aktualidat. ‘Uncut’ no ta sigui e struktura tradishonal di entrevista, no ta redaktá i ta publiká ‘as is’ den su totalidat riba nos website i kanal di YouTube.

E kontenido ta sirbi eksplísitamente un meta informativo. Pa konservá e integridat di e kòmbersashon nos ta publiká esaki manera nos a grab’é di komienso te fin.

Si bo ke Share, nos ta apresiá si bo ke usa nos link original riba YouTube. Di e forma aki nos por garantisá ku e ta yega den su konteksto korekto. ‘Editing’ òf otro uso komparabel di e material aki sin aviso previo no ta apresiá.

Movie Review: The First Omen

Movie Review: The First Omen

Laga mi bisa e kos mesora: The First Omen ta BON ku lèter grandi. No perfekto, pero BON MES!

Nos ta biba den un tempu kaminda Hollywood ta produsí remake tras di remake i e kalidat no ta yega na e originalnan. Hopi sequel i prequel tampoko no por tep na e kalidat di e kuentanan original ku nan ta suppose di profundisá. Mi kier mèn… wak kiko a pasa ku Star Wars!

Esnan ku tin miedu di e trènt ei por ta trankil ku e produkshon aki. No trankil so, kontentu mes!

The First Omen ta en bèrdat un prequel riba e konosido klásiko The Omen di 1976 i ta tuma lugá nèt promé ku e susesonan den e film ei.

Si bo no konosé The Omen (i e 3 otro partinan ku a sigui despues) ainda bo por enjoy e movie aki. Sin wak e otro nan ainda e ta make sense.

Un kos si! Pa bo beraderamente ‘feel’ e film aki bo mester ta sea katòliko, èks katóliko òf un konosedó di e religion. E dogma, referenshanan, simbolismo, tradishon, ritualnan, mistisismo i misterio di Iglesia Katóliko ta dominá meskos ku den The Omen den 1976. Den e sintí ey The First Omen ta un fiesta di rekonosementu ku no ta desapuntá.

Si bo tambe gusta e aspektonan misterioso di Iglesia Katóliko i (mihó ainda) a profundisá bo mes den e pasado kompleto di e iglesia e film aki por ta un dushi pida entertainment ku aki aya aspektonan edukativo basta interesante. Esta, si bo ta interesá di sa mas over di Katolisismo.

Loke ta trese mi por último na esnan ku ya konosé i gusta The Omen I, II, III (i IV, sè tin un di 4 parti): The First Omen ta kaba ku nasementu di…..

Damien!

Tur pregunta ku The Omen di 1976 por a laga bo ku n’e ta haña un kontesta den The First Omen.

Si ainda bo gusta e atmósfera di partikularmente The Omen I i II, esaki SIGUR lo satisfasé bo i hiba bo bèk den tempu. E produktornan a usa teknologia moderno ku ta kapta e mesun atmósfera eskalofriante di ‘aquel entonces’ perfektamente.

Mi úniko punto di krítika ta e soundtrack. E musik di fondo ta bon sigur i ta pas bon den e imágennan, pero mi a sinti falta di mas di e kornan Gregoriano di The Omen di 1976.

Esei i un otro detaye ku mi a konta ku n’e (i ku mi no ta revelá tampoko pasobra e detaye ey no ta ‘daña’ e film) ta e úniko kosnan ku ta afektá mi skor pa e The First Omen…

Ta un classic? Nò, esei nò… Pero den e konteksto di The Omen e pelíkula aki no por tabata mas perfekto, dùs mi ke dun’e

8,5 out of 10

Skirbí pa Maurilhio Nobrega

…i si bo tin gana di wak The Omen di 1976 atrobe for old times sake promé ku bo wak The First Omen, klek aki.

Hopi meteorit ta pèrdè den eis di Antártika dor di kambio di klima

Hopi meteorit ta pèrdè den eis di Antártika dor di kambio di klima

Hopi meteorit ta bai pèrdí den e eis di Antártika dor di kambio di klima. Si e trènt aki kontinuá hopi konosementu riba orígen di nos sistema solar ta bai pèrdí. Sientífikonan a publiká nan konklushon den e revista Nature Climate Change.

Den algun parti di Antártika por haña hopi meteorit. Dor di e panorama blanku ta fásil haña nan bèk riba e kontinente. Den transkurso di dékadanan di eksplorashon a haña asina mas di 45 mil meteorit riba Antártika.

Meteorit tin hopi balor pa siensia. E piedranan aki no solamente por siña nos hopi riba historia di nos sistema solar, pero tambe e kompsishon di otro planeta i otro ophetonan den espasio.

Jonathan Majors mester sigui programa kontra abusu doméstiko

Jonathan Majors mester sigui programa kontra abusu doméstiko

Un korte na New York a sentensiá aktor Jonathan Majors djaluna na un aña di partisipashon obligatorio na un programa kontra abusu doméstiko. Si Mayor no pasa e trayektoria kompleto e ta risga un kastigu di prison di 6 luna.

E sentensia mester a tuma lugá den febrüari, pero wes a posponé esaki riba petishon di Majors su abogadonan. Nan lo tabatin prueba nobo di Majors su inosensia, pero esaki no tabata sufisiente pa kambia desishon di wes. Den desèmber wes a dikta ku Mayors ta kulpabel di maltrato di su èks pareha Grace Jabbari.

Jabbari no ta e úniko persona ku ta akusá Majors di violensha i maltrato. Den febrüari e damanan Emma Duncan i Maura Hooper, ámbos èks pareha den e añanan 2015 i 2019, tambe a entamá kaso kontra e aktor. Nan tambe ta akusá Majors di maltrato físiko i emoshonal.

Majors a bira hopi popular pa su ròlnan den Creed III i e asina yamá Marvel Cinematic Universe. Siguiendo e veredikto den desèmber Marvel a para e kolaborashon ku e aktor.

Facebook i Instagram ta introdusí ‘label’ pa identifiká AI

Facebook i Instagram ta introdusí ‘label’ pa identifiká AI

Facebook i Instagram ta bai introdusí pronto un ‘label’ spesial pa usuarionan por identifiká imágen i sonido produsí ku Inteligensha Artifisial (AI). E kompania propietario Meta a partisipá alabés ku ta bai delete ménos imágen produsí ku AI. E label nobo mester drenta na vigor den mei.

Meta a disidí tuma e paso aki despues di rekomendashonnan di un konseho ku ta supervisá e maneho di moderashon riba Facebook i Instagram. E konseho a indiká den su konklushon ku Meta tabata konsentrá muchu riba deepfakes, esta video manipulá ku AI kaminda ta mira hende papia i / òf hasi kos ku nunka nan a bisa òf hasi den realidat. Pa e motibu ei hopi fragmento di audio i foto manipulá no a haña atenshon.

E ‘label’ ku Meta ta bai introdusí mester ta sufisiente pa usuarionan por distinguí imágennan berdadero for di imágennan artifisial. E label ta konsistí di un watermark ku e servisionan mas grandi di AI lo agregá na e kreashonnan di nan usuarionan. Asina lo bin un alerta apart pa imágen, video i sonido manipulá ku riezgo haltu riba desinformashon.

Martha Atienzo – Narsismo den Famia i Relashon

Martha Atienzo – Narsismo den Famia i Relashon

Otro kòmbersashon grabá ‘one-take’ i mas profundo ku neurosikólogo Martha Atienzo riba e tema Narsismo den Famia i Relashon.

Narsismo (òf narsista) ta un palabra hopi popular den (social) media pa etiketá hende komo “arogante”, pero narsismo ta mas ku esei só.

5W Press a aserká 2 professional ku a trata kasonan serio di narsismo. Nan a bai un poko mas profundo ku loke nos ta lesa riba social media òf tende den otro medionan.

Nos a kòmbersá ku Martha Atienzo riba e kousanan i tiponan di narsismo, e impakto di narsismo riba famia i relashonnan i kon esaki ta afektá nos bida.

————-

E format ‘5W Press Uncut’ ta un serie di grabashon ‘raw’ di kòmbersashonnan ku nos ta tene ku professionals riba temanan den aktualidat. ‘Uncut’ no ta sigui e struktura tradishonal di entrevista, no ta redaktá i ta publiká ‘as is’ den su totalidat riba nos website i kanal di YouTube.

E kontenido ta sirbi eksplísitamente un meta informativo. Pa konservá e integridat di e kòmbersashon nos ta publiká esaki manera nos a grab’é di komienso te fin.

Si bo ke Share, nos ta apresiá si bo ke usa nos link original riba YouTube. Di e forma aki nos por garantisá ku e ta yega den su konteksto korekto. ‘Editing’ òf otro uso komparabel di e material aki sin aviso previo no ta apresiá.

Arthur Nivillac – Narsismo na Trabou

Arthur Nivillac – Narsismo na Trabou

Un grabashon ‘one-take’ ku spesialista laboral Arthur Nivillac di Optima Arbodienst riba e tema Narsismo na Trabou.

Narsismo (òf narsista) ta un palabra hopi popular den (social) media pa etiketá hende komo “arogante”, pero narsismo ta mas ku esei só.

5W Press a aserká 2 professional ku a trata kasonan serio di narsismo. Nan a bai un poko mas profundo ku loke nos ta lesa riba social media òf tende den otro medionan.

Nos a kòmbersá ku Arthur Nivillac riba e impakto di narsismo riba nos kultura, nos sensibilidat pa narsista i kon esaki ta afektá nos na trabou.

————-

E format ‘5W Press Uncut’ ta un serie di grabashon ‘raw’ di kòmbersashonnan ku nos ta tene ku professionals riba temanan den aktualidat. ‘Uncut’ no ta sigui e struktura tradishonal di entrevista, no ta redaktá i ta publiká ‘as is’ den su totalidat riba nos website i kanal di YouTube.

E kontenido ta sirbi eksplísitamente un meta informativo. Pa konservá e integridat di e kòmbersashon nos ta publiká esaki manera nos a grab’é di komienso te fin.

Si bo ke Share, nos ta apresiá si bo ke usa nos link original riba YouTube. Di e forma aki nos por garantisá ku e ta yega den su konteksto korekto. ‘Editing’ òf otro uso komparabel di e material aki sin aviso previo no ta apresiá.

Finlandia pa di 7 aña konsekutivo e pais mas felis na mundu

Finlandia pa di 7 aña konsekutivo e pais mas felis na mundu

Pa di 7 aña konsekutivo Finlandia a resultá e pais mas felis na mundu. Esaki di akuerdo ku e asina yamá World Happiness Report 2024. E paisnan bisiña Dinamarka, Islandia i Suesia tambe ta kai den e tòp 10 di paisnan mas felis na mundu. Hulanda a sali number 6. Si bo ke download e rapòrt klek aki.

E lista di paisnan mas felis ta di spònser pa Nashonnan Uní i ta basá riba e kontestanan ku siudadanonan ta duna boluntariamente riba vários pregunta. Tambe ta wak e estado di e produkto nashonal bruto, sistema sosial, espektativa di bida den bon salú, libertat i grado di korupshon.

Finlandia

Segun e investigadónan Finlandesnan ta gradisí nan felisidat na nan relashon ku naturalesa i e balansa entre trabou i tempu liber. Mas aleu e prosperidat, nan konfiansa den outoridat, e nivel abou di korupshon i tambe e sistema di enseñansa i kuido grátis. Mester bisa aserka si ku Finlandia su ekonomia ta sufisiente fuerte pa karga e sektornan aki finansieramente.

Kòrsou / Karibe

E rapòrt no ta menshoná Kòrsou, pero ta opservá algun trènt general den Karibe. Personanan bou di 30 aña ta den promedio esnan mas felis. E grado di felisidat pa hende hòmber i hende muhé ta práktikamente igual te ku 30 aña. Despues di e edat ei e grado di felisidat ta baha gradualmente te ku mas o ménos 50 aña. Despues di e edat ei e grado di felisidat ta subi atrobe pa hende muhé pero ta sigui baha pa hende hòmber.

Otro resultadonan

Pa promé biaha Merka i Alemania ta kai na di 23 i 24 lugá den e lista aki. Afganistan ta konta aworakí komo e pais mas infelis na mundu segun e rapòrt aki.

10 efekto negativo di retnan sosial

10 efekto negativo di retnan sosial

Mayoria hende awe ta aktivo di un manera òf otro riba retnan sosial. E plataformanan aki ta sirbi komo un fuente amplio di entertainment, opshonnan pa komuniká ku otro i vários otro funshon.

Pero ku tur nan virtutnan retnan sosial tin nan bisionan tambe. Tras di tur likes, shares i follows tin algun peliger skondé ku usuarionan mester bira konsiente di dje.

Den e relato aki ta splika e 10 riesgonan mas konosí ku hende ta kore ora nan ta hasi uso di retnan sosial, dikon ta importante identifiká e riesgonan aki i kon por evitá nan den futuro.

E banda skur di retnan sosial

Retnan sosial ta ofresé vários benefisio. No solamente nan ta hasi kontakto ku amigu, konosí i famia posibel. Tambe nan ta duna akseso na un variedat grandi di kontenido i ta bini ekipá ku posibilidatnan pa gana entrada komo kreador di kontenido òf pa hasi propaganda pa bo servisio òf produkto. Pero alabes e impakto di retnan sosial riba tantu individuonan komo e kolektivo ta di tal índole ku nan a kompletamente transformá kon nos ta komuniká, network i apsorbé informashon.

Promé ku drenta den detaye ta bon pa opservá ku e riesgonan deskribí den e artíkulo aki no ta garantisá i den mayoria kaso evitabel. E manera mas efektivo pa mitigá e influensha negativo di retnan sosial ta dor di tuma distansha regularmente. Esaki ta inkluí pasa ménos tempu tras di kualke tipo di pantaya i asta deskonektá kompletamente pa konsentrá un poko mas riba otro aspektonan di bida. Tambe bo por skohe pa laga social media para un par di biaha pa dia i warda kada bes mas largu promé ku bo subi atrobe. Ta un bon idea tambe pa paga notifikashon di tur bo social media riba bo aparato.

Ya ku ta semper mihó evitá ku lamentá konsiderá e konsehonan aki pa evitá e siguiente 10 efektonan negativo di Social Media.

1. Cyberbullying

E akseso fásil na e mundu aya’fó via social media a habri porta tambe pa un di e komportashonnan mas desagradabel ku nos konosé, esta tentamentu. Riba retnan sosial esaki ta mihó konosí komo Cyberbullying.

Cyberbullying ta un di e peligernan mas serio di social media dor di e daño emoshonal i sikológiko ku esaki por kousa. E anonimidat di retnan sosial ta krea espasio pa usuarionan tenta otro usuarionan sin ku esaki tin un konsekuensha direkto. Den práktika te ainda ta difísil eradiká Cyberbullying.

2. Outo-estima redusí

Un di e funshonnan mas gustá di retnan sosial ta e opshonnan pa krea perfilnan personal kaminda usuarionan por ‘showcase‘ nan mes. Pero esaki ta lanta alabes e tendensia di ke kompará bo mes ku (perfil di) otro hende.

Esaki por kondusí na komparashonnan irealístiko i e sensashon ku bo mester konta. E konfrontashon konstante ku loke ta parse un lifestyle ideal i imágennan ku ta promové bunitesa por afektá outo-estima i kousa problemanan mental.

3. Salú mental

E puntonan ya menshoná por stimulá segun vários estudio na problemanan mental manera ansiedat i depreshon. Retnan sosial ta konfrontá usuarionan konstantemente ku imágennan di momentunan felis ku amigu i konosínan ta kompartí. Esaki ta krea e impreshon di hopi usuario ku nan tambe mester presentá imágennan komparabel.

4. Adikshon

Smartphones ta aparatonan notoriamente adiktivo i retnan sosial ta yuda reforsá e adikshon. E plataformanan aki ta diseñá pa keda mantené bo atenshon ku un variedat enorme di entertainment i kontenido pa bo ‘scroll’ dor di dje. I si no ta e kontenido ta mantené bo atenshon, ta e vários mensahenan di amigunan i notifikashonnan ku bo ta risibí. Pa e motibu ei ta bon idea pa desaktivá esakinan.

5. Desinformashon

Mayoria agensia di prensa ta aktivo riba retnan sosial pa kompartí (parti di) nan kontenido. Pero e subida di retnan sosial i nan funshonnan pa kompartí a duna un impulso enorme tambe na plamamentu di desinformashon i fake news.

E inkorporashon di teknologia manera inteligensha artifisial a kondusí ademas na un subida di imágennan deep fake. E plamamentu di informashon ku no ta kuadra por kousa konfushon, alimentá teorianan di kòmplòt i mina konfiansa den fuentenan konfiabel. Último por nota un subida tambe di divishon i radikalisashon polítiko i ideológiko.

6. Atenshon deteriorá

Retnan sosial ta ofresé un kantidat inagotabel di kontenido formulá kòrtiku i fásil di digerí. Usuarionan ta ‘switch’ konstantemente di kontenido pa kontenido. Pero e usuario no tin espasio pa prosesá e informashon ku el a kaba di apsorbé ora e siguiente kontenido aparesé den su pantaya. Esaki tin un impakto enorme riba konsentrashon i atenshon di hende.

7. Hende ku mal intenshon

Retnan sosial ta un lugá kaminda hende ku mal intenshon por skonde relativamente fásil. Individuonan ku ke probechá di mucha òf hóben hopi biaha ta usa e anonimidat di retnan sosial pa drenta den kontakto. Hopi biaha nan ta usa perfilnan falsu pa aproksimá nan víktimanan.

8. Privacy

Tur plataforma sosial ta obligá na hasi lo máksimo pa garantisá privacy di su usuarionan. Usuarionan por ahustá e funshonnan aki, pero esei no ta skapa nan semper di peligernan manera hackers. Terseronan ku haña akseso na datonan personal por usa esakinan pa kometé krímennan riba nòmber di hende.

9. Isolashon

Na promé bista retnan sosial ta parse un bon manera pa mantené kontakto, sigui loke amigu i famianan ta hasiendo, bèl nan òf manda mensahe. Loke ta parse di stimulá kontakto por resultá sinembargo den ménos nesesidat di kontakto den bida real. Ménos kontakto den bida real ta stimulá otro fenómenonan manera relashonnan superfisial i ménos konekshon emoshonal.

10. Material inapropiá

Apesar di tur ahuste di edat riba retnan sosial, ainda mayornan no tin un garantia ku nan yunan lo no haña nan eksponé na material ku no ta adekuá pa nan edat.

Un konseho final

No balotá e riezgonan di plataformanan sosial. Ta semper bon pa notifiká outoridatnan den kaso di sospecho serio di abusu òf pa tuma kontakto ku organisashonnan manera FMA si bo tin problema ku adikshon na social media.

Fuentenan

Pa kompilá e item aki a kompará e siguiente fuentenan:

Urban Exploration di Hotel Plaza

Urban Exploration di Hotel Plaza

Imágennan eklsklusivo di interior di Hotel Plaza promé ku trabounan di restourashon a kuminsá. E edifisio tabata bandoná pa algun aña kaba i den estado di deterioro. Riba 17 di sèptèmber 2020 Algemeen Pensioenfonds Curaçao a kumpra e edifisio pa desaroyá esaki. E preparashonnan pa e proseso di restourashon a kuminsá na kabamentu di ougùstùs 2022.

Un danki na e YouTube Channel Curaçao Life pa e imágennan.

Nota importante: Urban Explorers ta operá segun sierto étika i reglanan di siguridat! Bishitá nos página dediká na e tema pa mas informashon.




Urban Exploration di Cinelandia

Urban Exploration di Cinelandia

Nos Contributor Curaçao Life a fasilitá nos ku imágennan úniko di Cinelandia den dekaida. Manera ta konosí ta un tema basta kompliká pa algun aña na Kòrsou di kua nos ta spera ku pronto lo tin un solushon duradero p’e. Enjoy e imágennan eksklusivo di e monumento aki.

Un danki na Curaçao Life pa e imágennan balioso aki!

Nota importante: Urban Explorers ta operá segun sierto étika i reglanan di siguridat! Bishitá nos página dediká na e tema pa mas informashon.


5 tips práktiko pa saka mas speed for di bo mobile internet

5 tips práktiko pa saka mas speed for di bo mobile internet

WhatsApp ku ta tarda pa manda un simpel mensahe, Facebook òf Instagram ta pega ora bo ta scroll, un video riba YouTube ta tarda pa play òf ta tuma un página di internet ku ta dura largu pa karga. Niun hende gusta mobile internet, òf manera den boka di pueblo bisá “internèt via data”, ku ta traha slow.

E mayor motibu pa e problema di mobile internet slow ta e kantidat di data rekerí pa hasi uso di sierto plataforma ku efektonan visual ku ta dia pa dia mas spektakular, pero ku ta chupa basta MB di e memoria di bo aparato i ta baha speed di bo internet konsiderablemente tambe.

Provedornan di internet ta hasi nan best pa kumpli ku e rekerimentunan di plataformanan moderno, pero no ta semper e desaroyo di internet speed i strukturanan di apps efisiente ta kana man na man ku otro. Programmers tin akseso na un speed di internet haltu ora nan ta diseñá nan apps, pero usuarionan riba kaya nò.

Ta bai tin otro momentu ku realístikamente bo no por konta ku mobile internèt ku sufisiente speed manera den kaso di interferensha, muchu usuario pareu riba un ret òf un distansha muchu grandi entre bo aparato i un hotspot òf antena. Pero afortunadamente tin algun manera pa evitá e problema di slow mobile internet dor di ahustá un ke otro den bo telefòn.

Sigui algun di (òf tur) e tipnan aki i lo bo ripará un diferensha mesora!

1. Clear bo Cache

Dor di limpia (na Ingles “clear”) e caching di bo telefòn no solamente bo ta aselerá bo speed di internet, pero tambe e funshonamentu d bo aparato su kapasidat interno. Buska e funshon pa limpia, esta “clear”, bo caching si bo no a hasi esaki pa basta tempu kaba pa wak si bo ta nota un diferensha.

2. Sera tur Apps

Ounke mayoria aparato tin sufisiente potensia interno pa prosesá vários app pareu, esaki no ta konta pa bo speed di mobile internet. Ademas, mas app bo tin ta drai pareu miéntras bo ta konektá via bo mobile provider, mas bo aparato lo gasta data inesesariamente. Sea sera algun di e appnan aki òf si bo no mester di nan, sera tur i lo bo nota un mehorashon di bo speed di mobile internet.

3. Paga e Auto Update di bo Apps

Updates pa bo apps no solamente ta baha bo speed di internet. Pió ainda: nan ta gasta bo data! Mayoria update ta tuma lugá den background i kisas lo bo no tuma nota di nan te ora ku bo tin ku usa bo internet. Yen biaha nos ta asumí ku ta e konekshon, pero den background por tin un app ku nèt na e momentu ei ta download un update sin ku bo ta mira esaki. Pa resolvé e problema ei, chèk e settings di bo apps i ahustá esakinan pa update solamente ora bo ta konektá ku WiFi. Bo por opta tambe pa paga e download outomátiko kompletamente i hasi updates promé ku bo bai drumi, pa bo lanta siguiente dia ku un telefòn aktualisá.

4. Usa un browser diferente òf usa Lite Apps

Un browser diferente por resultá den un mehorashon di bo speed di internet tambe. Algun browser ta traha mihó riba sierto aparato i vise vèrsa. De echo algun browser ta spesialmente diseñá pa sierto aparato. Purba vários pa wak si bo ta nota un diferensha. Meskos ku e browser di bo laptop, kòrda semper pa limpia cookies i bo history tambe! Otro kos ku bo por hasi ta chèk si apps ku bo ta usa regularmente pa, por ehèmpel, trabou riba kaya tin un vershon lite ku opshonnan básiko. Hopi di nan ta bin awendia den vershon lite tambe.

5. Reset bo Network Settings

E network settings di bo telefòn tin ora por okashoná un problema pa bo uso di mobile internet. Tin ora esakinan ta butá riba “automatic”, loke por influenshá bo speed di internet konsiderablemente. Bo por stabilisá esaki notablemente dor di reset bo Network Setting i despues paga e funshon outomátiko. Buska bo network provider manualmente, selekshoná e LTE Network di bo provider, safe e i kaba start bo telefòn di nobo.

Den un próksimo item nos ta para ketu riba kon mehorá bo konekshon di internet pa bo telefòn via WiFi.

Tips pa rekonosé fake news mesora

Tips pa rekonosé fake news mesora

5W Press ta komprometé na informá su oudiensia a base di datonan i echonan verifikabel. Komo parti di e kompromiso aki nos ke aportá na kombatimentu di Fake News mas tantu posibel ku fact-checks.

Tambe nos ta publiká regularmente Fact Sheets den kuadro di temanan ku ta den aktualidat. Fact Sheets ta instrumentonan indispensabel pa periodista, studiante, alumno i/òf interesadonan haña un bista mas realístiko i kompleto posibel di kualke tema den aktualidat.

Nos no ta solamente fact-check i debunk fake news ku ta plama via scoial media. Nos por siña bo tambe kon identifiká Fake News rápidamente. Sigui e siguiente “tips” i abo tambe por siña detektá fake news fásilmente:


Tip 1 – Chèk e fuente mesora

E tip aki por spar bo basta tempu. E página Hoaxwijzer (orígen: Bèlgika) tin un lista ekstenso di tur fuente notorio pa nan reportahe sensashonal i/òf fake news. Ku un konsulta kòrtiku riba e página aki bo no ta pèrdè bo tempu lesando kos ku no ta kuadra.


Tip 2 – Rekonosé e señalnan

Ora bo ta sinti ku un título di un artíkulo òf un app ku bo a risibí ta trigger sensashon fuerte di miedu, tristesa, rabia i/òf (esun mas engañoso di tur!) plaser/satisfakshon, tin un posibilidat ku bo ta konsumiendo fake news. E rekomendashonnan aki ta yuda determiná si bo tin posibel fake news bo dilanti:

  1. No lesa e título so
  2. Kontrolá e fuente
  3. Kontrolá e fecha di e publikashon
  4. Ken ta e outor?
  5. Kontrolá e fuentenan menshoná den e notisia
  6. Kontrolá sitashonnan i fotonan usá
  7. Tene kuenta ku bo opinion personal
  8. Kontrolá si tin otro fuente ofisial ku tambe ta raportá riba e issue
  9. Pensa, promé ku bo kompartí e informashon


Tip 3 – Tin fact-check kaba?

Nos a ripará ku mayoria fake news internashonal ku yega Kòrsou ya tin vários siman den sirkulashon promé ku nan alkansá social media na Kòrsou. Afortunadamente tin vários organisashon internashonal ku den mayoria kaso ya a investigá i verifiká e verasidat di e informenan aki:


Keda sigui nos website pa mas tips den futuro! Bo por usa e opshonnan bou di e artíkulo aki pa kompartí esaki i yuda konsientisá públiko.

Factsheet: Bernard Arnault atrobe persona mas riku na mundu

Factsheet: Bernard Arnault atrobe persona mas riku na mundu

Bernard Arnault a pasa Jeff Bezos komo persona mas riku na mundu. E invershonista i propietario di entre otro Louis Vuitton ta bon pa mas di 200 mil mion dòler. Arnault su entrada ta konsistí generalmente di benta di markanan renombrá manera Louis Vuitton, Tiffany & Co i Dom Pérignon.

Promé ku n’e Jeff Bezos tabata okupá e puesto di persona mas riku na mundu pa un par di dia. E fundadó di Amazon a remplasá na e okashon ei Elon Musk, propietario di Tesla, SpaceX i e plataforma X (ántes Twitter). Bezos a okupá e puesto aki por sierto tambe den 2021. Bezos ta bon pa 199 mil mion dòler.

Elon Musk a pèrdè su posishon despues ku e balor di su akshonnan den Tesla a baha. E kompania su balor a baha te na mitar siguiendo su pik den 2021. Esaki ta okashoná pa e ofèrta i kompetensha mas haltu di outonan eléktriko riba merkado. Resien Musk tabatin un otro kontratempu ora ku korte na Merka a prohibí Tesla pag’é un bonus di mas o ménos 55 mil mion dòler. Esei ta buta Musk na e di dos lugá di esnan mas riku na mundu ku un kapital propio di 189 mil mion dòler.

E posishon di persona mas riku na mundu ta vária generalmente entre Arnault, Bezos i Musk, pues e posishon aki por kambia kualke momentu atrobe. Si bo ke informashon aktualisá ‘real-time’ riba esnan ku mas kapital na mundu, konsultá e Billionaires Index di agensia di prensa Bloomberg.