Despues di 70 aña ku a deklará cheetah ekstinto na India, resien a deskubrí un nèshi ku kuater yu den un reserva pa naturalesa. Segun BBC e supespesienan di leopardo aki a nase na Kuno National Park. E mama ta proveniente di Namibia i a keda trasladá aña pasá pa India huntu ku 7 otro ehemplar.
Pa basta aña kaba e pais ta purba restourá su populashon di cheetah despues ku esaki a keda deklará estinkto den 1952. Di momentu e pais ta traha riba un programa pa kua a importá 8 cheetah aña pasá i 12 otro ehemplar luna pasá a yega for di Suráfrika. Te asina leu e populashon ta biba bon den e ambiente nobo.
E animalnan a ekstinguí dor di yagmentu masal riba nan i dor ku su habitat a disparsé den transkurso di añanan. Di momentu e populashon mundial ta kalkulá na 7 mil ehemplar, di kua mayoria na Áfrika. Na Asia si e populashon ta kore peliger. Segun kálkulonan ta 50 só a sobra den naturalesa na Iran.
E transporte di e desénanan di hipopótamo di Pablo Escobar ta bai kosta Colombia un par di mion. E pais a kalkulá e gastunan pa hiba nan pa sentronan di estadia den eksterior na 3,5 mion dòler. Pablo Escobar a importá e animalnan den añanan 80 for di Áfrika, inkluyendo 4 hipopótamo di Nilo, pa su parke di animal privá den parti nort wèst di Colombia.
Despues di Escobar su morto e animalnan a hui i reprodusí den naturalesa. Entretantu e populashon di hipopótamo ta konsistí di 150 ehemplar ku ta biba partikularmente pegá ku e riu Magdalena. E animalnan ta hasi daño na e ekosistema di e region i atake riba hende ta kada bes mas frekuente. Pa e motibu ey den lunanan benidero 10 di nan lo bai Mexico i 6 di e rasa di Nilo lo keda transportá pa India den kouchinan adaptá.
E hipopótamonan ta forma un problema pa basta tempu kaba. Segun ekspertonan e animalnan ta reprodusí mas lihé ku e programanan di sterilisashon por akapará. Segun kálkulonan, ya ku e animalnan no tin enemigu natural na Colombia, e populashon por oumentá te na 1400 ehemplar den 2034. Na 2009 a hasi un intento pa deshasí di e animalnan pero despues ku imágennan di e akshon a sali den publisidat i e konsternashon ku a sigui, e plan a para.
Na Oropa a emití un atvertensha pa kontagio ku salmonela okashoná pa kebab di karni’ galiña kontaminá. Mayoria di e kasonan aki ta ligá na negoshinan ku ta bende karni prepará di e forma aki. For di 2017 a registrá sigur 210 kaso di e tipo ‘Salmonella Virchow ST16’ den por lo ménos 5 pais Oropeo, Reino Uní i Merka. No tabatin kasonan mortal, pero hopi di esnan kontagiá a kaba den hospital.
Departamentunan di salubridat ta sospechá ku tin mas kaso i ku mas por sigui. Mayoria kaso a keda registrá na Fransia ku 111 kaso i Hulanda ku 34 kaso di e tipo ‘Salmonella Virchow ST16′. Mester menshoná aserka si ku e orígen di e kontagionan na Hulanda no ta konosí. Di otro banda a deskubrí e bakteria durante sigur 5 kòntròl entre 2018 i 2022. Na dos okashon esaki tabata den un karniseria i na tres okashon tabata trata di karga di karni’ galiña for di Brasil.
Mas di mil persona prominente den sektor di teknologia a ekspresá nan preokupashon pa ku e desaroyo rápido di inteligensha artifisial. Den un karta habrí (bo tambe por firma) entre otro propietario di Tesla Elon Musk i ko-fundadó di Apple Steve Wozniak ta hasi un yamada pa tuma un pousa ku e desaroyo aki temporalmente.
Inteligensha artifisial ta asina potente aworakí ku e por tuma trabou di hende over i esei no ta bai ta sin konsekuenshanan sosial, di akuerdo ku e firmantenan dje karta. Aparte di esei tin e riesgo tambe ku e tipo di programa aki por plama propaganda polítiko i desinformashon efisientemente.
E prominentenan ta boga pa 6 luna largu no traha programa nobo ku ta mas potente ku GPT-4, kua ta e vershon mas resien di e programam di inteligensha artifisial di e kompania OpenAI. E modelo aki ya ta kapas di krea teksto kompleto, krea imágen riba su mes i te asta skribi piesa di musik.
Den e karta tambe ta boga pa traha akuerdo durante e pousa aki riba e aspektonan di siguridat di inteligensha artifisial. Lo mester bin un supervishon riba e desaroyonan aki. E karta ta inkluí preguntanan manera “Mester outomatisá tur kupo di trabou?”, “Mester produsí mente no-humano ku por superá esun di ser humano?”, “Mester risga pèrdè sivilisashon manera nos konosé?” Segun e prominentenan ku a skirbi e karta no por laga e preguntanan aki den man di hende ku no ta elegí.
Nan ta splika ku nan petishon no ta pa para e desaroyonan aki permanentemente, pero mester pèrkurá si ku e desaroyonan aki no ta resultá den modelonan di inteligensha artifisial ku un kapasidat asina fuerte ku no por antisipá mas riba e resultado.
Teatro Bulabanda a hasi apertura ofisial di e Kas di Teater. Meta di e proyekto aki ta pa forma i eduká talentonan hóben riba nan kaminda pa bira performer, teatrista, aktor, eskritor, un bon Yu di Kòrsou, i kreadó di nan propio destino. Aki’bou un impreshon di e apertura.
E ta konta komo un di e streanan den subida na Hollywood, pero un posibel insidente lamentabel, por para esaki. Aktor Jonathan Majors a keda detené den wikènt riba sospecho di maltrato di un dama ku ta akus’é di a purba choka, maltratá i intimid’é. Segun abogado di Majors Priya Chaudhry e aktor ta inosente i de echo e víktima den e kaso aki.
Segun e medio TMZ Majors a keda trasladá pa warda di polis na New York djasabra despues ku un dama a bin hasi denunsia. Polis a konfirmá den un deklarashon despues ku e damam tabatin herida leve na su kabes i ku el keda trasladá den estado stabil pa un hospital den serkania.
Majors resien a subi den popularidat despues di su ròl den e pelíkula Creed III huntu ku Michael B Jordan. Tambe e aktor ta konosí komo Kang den e serie Loki i e pelíkula Ant-Man – Quantumania, tur dos di e saga di pelíkula di Marvel.
Audrey Hale di 28 aña, e persona responsabel pa e tiroteo na un skol na Nashville ku a resultá den 6 víktima mortal, tabatin un plan detayá. Polis a bin haña e plan kompañá pa un mapa di e skol i un manifesto den kas di e sospechoso. E sospechoso ta un èks alumno di e skol. Polis tin un teoria over di e motivashon di Hale, pero por lo pronto ta sigui investigá.
E tiroteo a tuma lugá djaluna mainta na un skol Kristian na Nashville, estado Tennessee. 6 persona inkluyendo tres mucha di 9 aña a pèrdè nan bida. Agentenan ku a akudí na e sitio di e tiroteo a eliminá e sospechoso. Hale tabata armá ku dos rifel di kombate i un pistol. Di 2 arma ta konfirmá ku e tabatin pèrmit.
Den e manifesto di Hale lo tin deskripshon di mas lokalidat ku e tabata ke ataká. E mapa di e skol ku outoridatnan a haña tabatin informashon detayá riba e sistema di seguridat di e skol. Presidente Biden den un reakshon a hasi un apelashon na Congress pa trata e tema di arma di kandela.
E Commodity Futures Trading Commission (CFTC), e instansha supervisor di finansa na Merka, a lanta un kaso kontra Binance. Binance ta e bolsa mas grandi na mundu pa komèrsio di kriptomoneda. Fundadó i direktor di e bolsa Changpeng Zhao tambe tin ku duna testimonio den korte na Chicago.
Segun CFTC Binance a viola vários regla. Binance lo tabata aprobá sierto transakshon i servisio sin e pèrmitnan nesesario. E kaso aki ta forma parti di un kampaña pa señalá i para mal komportashon den mundu di kriptomoneda.
Pa basta tempu kaba outoridatnan na Merka tin bista riba Binance ku a lanta den 2017 na China. CFTC ke awor pa Binance kumpli ku su butnan i haña sierto medida imponé.
Gordon Moore, konfundadó di e fabrikante di computer chips Intel, a fayesé na 94 aña di edat. E Merikano aki ta partikularmente konosí pa e asina yamá ‘lei di Moore’. E ‘lei di Moore’ básikamente ta un predikshon ku el a hasi den 1965 riba e potensial di kálkulo di computer chips.
Na e okashon ey Moore a premirá ku tur aña e kantidat di transistor riba computer chips lo oumentá ku 100% òf mas, o sea tur aña e kantidat di transistor riba un chip tin dòbel e potensia di un aña promé. Den práktika e periodo a resultá no 1 sino 2 aña, pero e predikshon a motivá kompanianan manera Intel mes pa dòbel e potensia di computer chips kada 2 aña. Te ainda e lei aki ta konta komo direktiva den mundu di teknologia. Segun ekspertonan e lei di Moore sinembargo no ta eterno.
Durante su karera Gordon Moore a akumulá un kapital balorá na 7.2 mil mion dòler. E último añanan di su bida el a dediká na filantropia via e fundashon di dje i su kasá Gordon and Betty Moore Foundation. E fundashon ta invertí entre otro den siensia, konservashon di naturalesa i kuido.
Papa Francisco a intensifiká e reglanan den Iglesia Katóliko pa kombatí abusu seksual. E lei original a drenta na vigor den 2019 pero tabatin un karákter temporal. E intensifikashon di e reglanan ta permanente i mas amplio.
Asina promé no tabata spesifiká ku esnan ku no por ekspresá nan mes no por defendé nan mes kontra intimidat no deseá. Tambe tin protekshon pa klokkenluider ku mèldu abusu. E lei nobo ta konta awor tambe pa kolaboradó i lidernan no spiritual. Papa Francisco a enfatisá ku e lei ta konta pa tur edat, pues pa tantu adulto komo mucha.
Tin basta sosten pa e paso aki den Iglesia Katóliko dor ku a introdusí un sistema kaminda por mèldu kasonan di abusu. Pero tin krítika tambe riba e echo ku obispunan ta obligá na mèldu kasonan na Vatikano, pero no na polis.
Outoridatnan na Italia a para i buta beslag djasabra riba un boto Aleman di reskate pa migrantenan. Esei despues ku djabièrnè tambe a buta beslag riba un boto di Médikonan sin Frontera.
E beslag ta forma parti di e maneho di e gabinete di promé minister Giorgia Meloni pa baha e kantidat di buskadónan di asilo ku ta buska refugio na Italia. E maneho ta inkluí medidanan manera pèrmit pa un akshon di reskate so pa dia pa despues nabegá pa un haf apuntá dor di outoridatnan.
E beslag a tuma lugá despues ku e boto a ninga un atvertensha pa para despues di un operashon den teritorio marítimo di Libia. Despues di e reskate ey e boto lo a sigui pa reskatá tres otro boto.
Segun Italia e operashonnan di reskate ta motivá hende pa sigui purba krusa Mediteraneo. Segun e organisashonnan di reskate di otro banda ta un grupo chikitu di e total so ta rekohé for di laman.
Djasabra awor un asteroide basta grandi lo pasa relativamente serka di nos planeta. De echo e opheto ta bai pasa entre nos planeta i luna alrededor di 10 pa 3 di atardi, nos orario. Segun NASA ta trata di un asteroide di entre 40 pa 90 meter. E pidanan aki ta pasa serka di nos planeta kada 10 aña.
Teorétikamente un asteroide di e tamaño aki ta sufisiente pa destruí hinter un siudat, kua por sierto no ta bai ta e kaso. Tin un distansha di sigur 175 mil kilometer entre nos planeta i e pida baranka aki.
No ta tur kaminda e asteroide lo ta visibel. Pa esnan ku ta interesá e satélitenan di Virtual Telescope Project lo stream e pasahe di e asteroide.
NASA a lokalisá e asteroide un luna pasá i a konfirmá ku e no ta bai forma peliger. Loke si e ta forma ta un bon fuente pa konosementu riba e barankanan aki akaso un dia nos tin ku prepará pa un posibel impakto òf si nos mester defendé nos mes algun dia kontra di un.
E inkietut riba merkadonan finansiero ku resien a lanta kabes ketu bai ta afektando e preis di akshonnan. Bankonan Oropeo a haña algun klap basta fuerte: djabièrnè mèrdia balor di akshonnan di Deutsche Bank tabata 11% mas abou, loke a kontagiá akshonnan di otro bankonan Oropeo tambe. E balor di akshonnan di ING tabata 4% mas abou i esnan di ABN Amro na mas o ménos 2% mas abou.
E inkietut riba merkadonan finansiero a kuminsá ku kaida di Silicon Valley Bank kasi 2 siman pasá siguí siman pasá pa problemanan na Credit Suisse. E banko ku a adoptá Credit Suisse a mira su balor di akshonnan baha ku 5% riba djabièrnè. Analistanan ta atribuí e problemanan den e sektor na miedu bou di invershonistanan.
Bankonan Sentral a subi interes pa asina frena e inflashon ku por nota rònt mundu aworakí. Di un banda e oumento di interes ta afektá e produktonan finansiero di bankonan, pero di otro banda e ta generando entrada. Analistanan ta konta ku e bankonan lo presentá sifranan positivo di e promé kuartal di e aña aki. Posiblemente esei por restourá konfiansa atrobe riba merkado finansiero.
Propietario di TikTok Shou Zi Chew a paresé den e Kas di Representantenan, e parlamentu di Merka. E direktor di un di e retnan sosial mas popular na mundu mester a bin duna kuenta i rason relashoná ku preokupashonnan ku ta biba rondó di e app. Shou Zi Chew a haña vários pregunta riba e relashon entre TikTok i gobièrnu di China i riezgonan pa cyber security na Merka.
Gobièrnu di Merka ta básikamente èksigí di e kompania Chines propietario di TikTok ByteDance pa bende e ret ku un otro entidat si TikTok ke sigui den uso na Merka. Den liñanan general Shou Zi Chew a splika e parlamentu Merikano ku TikTok ta operá for di Merka i Singapore i ku no tin lasonan ku gobièrnu sentral di China. El a splika mas aleu ku na China mes niun hende ta usa TikTok sino su kontrapartida Chines Douyin. E último app ey por sierto tambe ta propiedat di ByteDance.
E direktor di TikTok sinemabrgo no a logra kombensé e komishon parlamentario ku a interog’é. E tabatin problema pa duna kontesta direkto i tambe e tabata desviá for di preguntanan riba bendementu di datonan di usuarionan. E no a kontestá tampoko ken a yud’é prepará pa e interogashon.
Ta di warda awor kua ta e konklushonnan ku e komishon di e Kas di Representantenan ta bai saka a base di e kontestanan ku Shou Zi Chew a duna:
Korte a seponé un kaso di abusu doméstiko kontra Justin Roiland, un di e kreadornan di e konosido serie animá Rick and Morty. Wes a yega na e desishon aki dor di falta di prueba di akuerdo ku e revista Variety. Den un reakshon Roiland a bisa ku te ainda e no a bin bei di e shòk, pero e ta kontentu ku tur kos ta aklará.
Den yanüari a sali informashon den publisidat ku Roiland tabata akusá di violensha doméstiko i menasa i ku esaki lo a tuma lugá den 2020. For di e momentu ey e eskritor a bisa ku e ta inosente, pero asina mes e kanal Adult Swim a disidí para e kolaborashon ku n’e. Meskos ta konta pa e servisio di streaming Hulu, kaminda Roiland tabata traha riba Solar Opposites i Koala Man.
Den tempu benidero e ta bai wak kiko ta e pasonan ku e ta bai tuma pa drecha su nòmber. E kaso aki ta buta kòrda riba e situashon Johnny Depp vs Amber Hurt. Den e kaso ey Johnny Depp tambe tabata akusá di violensha doméstiko, pero durante tratamentu di e kaso a resultá ku e situashon tabata tòg diferente for di loke Amber Hurt a trese dilanti.